Wymiana kotła na pompę ciepła. Czy warto

Na pompę ciepła najlepiej się zdecydować na etapie projektowania domu. Wielu inwestorów decyduje się jednak na zakup takiego urządzenia w trakcie termomodernizacji budynku lub remontu instalacji grzewczej. W takich sytuacjach dużym zainteresowaniem cieszą się powietrzne pompy ciepła – które coraz lepiej radzą sobie w niskich temperaturach. W tym wariancie nie trzeba wykonywać kosztownych prac ziemnych, jak to ma miejsce w przypadku gruntowej pompy ciepła. Planując wymianę starego kotła na pompę ciepła, dużo uwagi trzeba poświęcić stratom ciepła w budynku, jak również samej instalacji grzewczej.

Pompy ciepła, choć zasilane są energią elektryczną, zalicza się do energooszczędnych urządzeń grzewczych. Ich zasadę działania można porównać do pracy lodówki - odbiera ona ciepło z produktów umieszczonych w środku, a następnie oddaje to ciepło przez wymiennik do pomieszczenia, w którym się znajduje. Pompy ciepła działają podobnie, lecz schemat ich działania jest odwrotny – przepływający czynnik chłodniczy odbiera ciepło z dolnego źródła (najczęściej jest nim grunt lub powietrze zewnętrzne) i trafia do sprężarki, gdzie zostaje sprężony do wysokiej temperatury. Czynnik w postaci gorącej pary trafia następnie do wymiennika – odebrane ciepło zostaje wówczas wykorzystane do zasilania instalacji c.o.

Powietrzna pompa ciepła z pewnością może zostać jedynym źródłem ciepła np. w nowym domu jednorodzinnym, pokrywając w 100 proc. jego całoroczne potrzeby cieplne. Bilans ekonomiczny obecnie dostępnych na rynku powietrznych pomp ciepła wypada bardzo korzystnie. W skali roku średnio 1/3 wytworzonej energii cieplnej w budynku jednorodzinnym stanowi energia elektryczna – za którą niestety przyjdzie nam płacić u naszego dostawcy prądu - pozostałe 2/3 wytworzonej energii cieplnej pochodzi natomiast z darmowej energii odnawialnej.

Pompy ciepła są urządzeniami bardzo zróżnicowanym, mogą służyć do ogrzewania budynku lub tylko do przygotowania c.w.u. Mogą wykorzystywać odmienne źródła ciepła (grunt, powietrze lub woda) i być przystosowane do pracy w różnie skonfigurowanych instalacjach (np. pracując samodzielnie lub z kotłem). Dzięki temu zawsze można znaleźć urządzenie, którego wykorzystanie będzie uzasadnione inwestycyjnie i ekonomicznie.

Dla przykładu w starym i słabo ocieplonym budynku, z wysokotemperaturową instalacją centralnego ogrzewania z kotłem na paliwo stale – zastąpienie kotłowni węglowej pompą ciepła będzie wyjątkowo trudnym zadaniem. W tej sytuacji z pewnością najbardziej uzasadnionym wyjściem będzie instalacja powietrznej pompy ciepła przeznaczonej do przygotowania wody użytkowej poza sezonem grzewczym. Taka inwestycja uwolni inwestora od konieczności rozpalania kotła latem – w dodatku montaż samej pompy nie jest kłopotliwy, z pewnością jest łatwiejszy i tańszy od montażu kolektorów słonecznych - które w okresie dużego zachmurzenia nie przygotują nam ciepłej wody użytkowej.

Jeżeli planujesz termomodernizację starego domu i chcesz wprowadzić poprawki w instalacji grzewczej – wówczas pompa ciepła może przynieść racjonalne korzyści ekonomiczne. Do takich inwestycji z pewnością zachęcają gminne, wojewódzkie i ogólnopolskie dotacje lub dofinansowania do kredytów. Przykładem jest NFOŚiGW który udziela dofinansowania do kredytów na kompleksową termomodernizację budynków.

Termomodernizacja, choć kojarzy się tylko z ociepleniem ścian, może obejmować takie elementy jak: wymiana starej, nieszczelnej stolarki drzwiowej i okiennej, izolacja dachu, docieplenie stropu pod poddaszami nieużytkowymi, docieplenie podłóg nad nieogrzewanymi pomieszczeniami podpiwniczonymi, usprawnienie wentylacji przez montaż nasad kominowych lub montaż wentylacji mechanicznej z rekuperatorem. Efektem dobrze przeprowadzonej termomodernizacji jest zawsze zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło, przeliczane na 1 m2 powierzchni. W starszych, słabo ocieplonych budynkach może to być niezbędny warunek dla planowanej inwestycji w pompę ciepła. Niestety w przypadku takich urządzeń obowiązuje zasada – im mniejsza temperatura zasilania, tym większa efektywność pompy ciepła (tzn. współczynnik COP). Zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło może pozwolić nam obniżyć temperaturę zasilania wody grzewczej – dzięki termomodernizacji można także dobrać pompę ciepła o mniejszej mocy.

Niestety temperatury wody grzewczej nie można obniżać do woli, nawet przy dobrze przeprowadzonej termomodernizacji temperaturę zasilania ograniczają parametry istniejących grzejników ściennych. Przy niskiej temperaturze zasilania można mieć ekonomicznie pracującą pompę, ale dom pozostanie niedogrzany. Z pompami ciepła najlepiej współpracuje ogrzewanie płaszczyznowe: podłogowe lub ścienne - zasilane wodą o niskiej temperaturze, np. 45/35°C. Jest to możliwe za sprawą dużej powierzchni takiego grzejnika, która rekompensuje niższą temperaturę wody grzewczej. Wykonanie ogrzewania podłogowego w modernizowanym budynku wiąże się z większymi kosztami remontu - z kolei wykonanie takiej podłogówki na cienkich, drewnianych stropach nie zawsze jest możliwe z powodu dużego obciążenia, jakie stanowi kilkucentymetrowy podkład betonowy. Dlatego na wyższych kondygnacjach taka podłogówka musi zostać zastąpiona grzejnikami niskotemperaturowymi.

W trakcie termomodernizacji możn zostawić istniejące grzejniki lub zdecydować się na ich wymianę. Istniejące grzejniki mogą współpracować z pompą ciepła przy umiarkowanej temperaturze zewnętrznej (np. w okresach przejściowych), jednak przy niższych temperaturach pompę ciepła powinno zastąpić drugie źródło ciepła – może nim być istniejący kocioł na paliwo stałe, kominek na drewno lub fabryczna grzałka elektryczna. Jeżeli chcesz, aby pompa ciepła pracowała samodzielnie przez cały rok – musisz zmodernizować instalację grzewczą, wymieniając istniejące grzejniki na większe, przeznaczone do pracy przy niskich temperaturach zasilania. Jeżeli zwiększenie powierzchni grzejników w istniejącym domu będzie kłopotliwe, pozostaje zastanowić się nad remontem na większą skalę – montując grzejniki podłogowe.