Wentylacja mechaniczna i grawitacyjna – czym się różnią? Wady i zalety

Wentylacja grawitacyjna to prosty system, w którym wymiana powietrza w pomieszczeniach odbywa się na skutek jego naturalnego ruchu. Ciepłe powietrze jest lżejsze od chłodnego, więc gdy w domu jest wyższa temperatura niż na zewnątrz, powietrze wypływa z niego pod wpływem siły wyporu działającej w pionowych przewodach wentylacyjnych. W pomieszczeniach panuje wtedy podciśnienie, co sprawia, że napływa do nich świeże powietrze. Na działanie wentylacji grawitacyjnej wpływa wiatr. W zależności od kierunku może on wspomagać albo utrudniać wymianę powietrza w domu.

Do prawidłowego działania wentylacji grawitacyjnej są potrzebne pionowe przewody kominowe w pomieszczeniach, z których powietrze powinno być usuwane (łazienka, toaleta, kuchnia, pomieszczenia pomocnicze bez okien), oraz otwory (szczeliny) nawiewne w pokojach. Wentylacja grawitacyjna działa skutecznie, gdy temperatura na zewnątrz nie przekracza kilkunastu stopni Celsjusza. Gdy jest cieplej, trzeba otworzyć okna. Z kolei duża różnica temperatury wewnątrz i na zewnątrz (w czasie mrozu) oraz wiatr mogą sprawić, że przepływ powietrza przez pomieszczenia będzie zbyt intensywny. Ten problem rozwiązują kratki wywiewne lub nawiewniki z ruchomymi przepustnicami sterowanymi ręcznie albo automatycznie (termostatyczne, ciśnieniowe lub higrosterowane).

Uniezależnienie wymiany powietrza od warunków atmosferycznych można osiągnąć, instalując wentylację mechaniczną. Nie tylko zapewnia ona stały przepływ powietrza, ale też umożliwia jego zwiększanie w dowolnej chwili, czyli szybkie przewietrzanie, i to bez potrzeby otwierania okien. W domach jednorodzinnych stosuje się wentylację mechaniczną wywiewną albo bardziej skomplikowaną nawiewno-wywiewną, zwykle wyposażoną w system odzysku ciepła z wywiewanego powietrza.

Wentylacja mechaniczna wywiewna polega na zastosowaniu wentylatorów, których działanie powoduje powstanie podciśnienia w pomieszczeniach. Montuje się je na wlotach do przewodów, którymi jest usuwane powietrze (w domu), albo na ich wylotach (na dworze). Przewody mogą być wyprowadzone przez dach bądź przez ścianę. Wentylację w całym domu może zapewnić jeden centralny wentylator, do którego są doprowadzone przewody ze wszystkich pomieszczeń.

Coraz częściej stosowana, ze względu na możliwość znacznego ograniczenia zapotrzebowania na energię do ogrzewania domu, jest wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła. Na ogół jest to instalacja z rekuperatorem, wyposażona w dwa wentylatory – nawiewny i wywiewny – oraz w wymiennik ciepła, ogrzewający powietrze.

Powietrze zasysane z zewnątrz przez jeden z wentylatorów dopływa przewodem najpierw do centrali, a z niej siecią przewodów dociera do pokoi. Drugi wentylator wyciąga powietrze z pomieszczeń, które przewodami dociera najpierw do centrali, a z niej – jednym przewodem – na zewnątrz. Po drodze, w rekuperatorze, między strumieniami powietrza nawiewanego i wywiewanego następuje wymiana ciepła – do pomieszczeń dociera więc powietrze ogrzane, a na zewnątrz jest usuwane zimne.

Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy wentylacja mechaniczna jest lepsza od grawitacyjnej. Na pewno działa skuteczniej, jest komfortowa, ale także droższa. Sporo kosztuje przede wszystkim rekuperator (3–10 tys. zł), znaczny wydatek to także wykonanie sieci przewodów wentylacyjnych (2–4 tys. zł). No i koszty eksploatacji – wentylatory pobierają energię elektryczną, za którą płaci się nawet kilkaset złotych rocznie. Wentylacja grawitacyjna działa za darmo. Za wyborem wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła przemawiają za to oszczędności wynikające ze znacznie (nawet o ponad 20 proc.) zmniejszonego zapotrzebowania na energię do ogrzewania domu.

Wentylacja grawitacyjna. Zalety:
– jest prosta i tania,
– zapewnia odpowiednio intensywną wymianę powietrza,
– brak urządzeń mechanicznych wymagających napędu,
– nie ulega awariom,
– działa za darmo.

Wentylacja mechaniczna. Zalety:
– łatwo jest zwiększać i zmniejszać jej wydajność,
– jest komfortowa (możliwe jest oczyszczanie, ogrzewanie i chłodzenie świeżego powietrza),
– dzięki rekuperacji (odzyskowi ciepła) koszty ogrzewania domu są znacznie mniejsze.

Wentylacja grawitacyjna. Wady:
– jej skuteczność zależy od warunków atmosferycznych,
– trudno zwiększyć jej wydajność,
– jest przyczyną dużych strat ciepła,
– przewody nawiewne powinno się regularnie czyścić,
– może powodować dyskomfort (przeciągi).

Wentylacja mechaniczna. Wady:
– jest droższa od grawitacyjnej, a wentylatory muszą być zasilane energią elektryczną,
– mechaniczne elementy mogą się psuć,
– przewody i rekuperator zajmują sporo miejsca.