Tanie ogrzewanie domu: kominek z płaszczem wodnym

Spalanie drewna w kominku generuje dużo ciepła, ale żeby mogło ono zostać wykorzystane do ogrzewania domu, trzeba je jakoś rozprowadzić. Nad promieniującą z paleniska energią trudno jest zapanować – wokół kominka często bywa cieplej, niż byśmy sobie tego życzyli, a w większej odległości zbyt chłodno. Takich problemów nie ma, gdy ogrzewanie domu zapewniają wiszące na ścianach grzejniki. Można je połączyć z kominkiem tak, żeby to on podgrzewał wodę, którą są zasilane – służące do takiego zastosowania urządzenia są nazywane kominkami z płaszczem wodnym.

Podgrzewanie wody skutkuje zwiększeniem jej objętości i każdy system centralnego ogrzewania wodnego musi być na to przygotowany. W dodatku może się zdarzyć, że woda zacznie wrzeć. Siła, z jaką działa wtedy na ścianki rur i płaszcza wodnego (wymiennika ciepła) kominka, jest ogromna i może spowodować przykre w skutkach uszkodzenie tych elementów. Kominek zastosowany do zasilania instalacji c.o. musi być skonstruowany tak, żeby do tego nie doszło. Warunkiem bezpieczeństwa jego użytkowników jest też poprawne wykonanie współpracującej z nim instalacji.

Zabezpieczeniem przed wzrostem ciśnienia w instalacji grzewczej jest naczynie wzbiorcze umieszczone powyżej jej najwyższego punktu. Przejmuje ono nadmiar wody, gdy po podgrzaniu wzrośnie jej objętość, a gdy jej temperatura i objętość się zmniejszą, woda z naczynia spłynie z powrotem do rur. W przypadku współpracy instalacji z kominkiem lub kotłem na paliwo stałe, których działanie trudno jest kontrolować tak, żeby generowały dokładnie określoną ilość ciepła, najbezpieczniejszym i jednocześnie najprostszym rozwiązaniem jest zastosowanie naczynia wzbiorczego otwartego. Nawet gdyby nadmiar ciepła (wynikający np. z unieruchomienia pompy obiegowej) spowodował wrzenie wody, para wyleci przez otwór u góry naczynia, nie powodując wzrostu ciśnienia w instalacji.

Obecnie jednak popularne jest wykonywanie instalacji grzewczych w systemie zamkniętym – z zabezpieczeniem w postaci zamkniętego elastyczną przeponą naczynia kompensacyjnego i zaworu bezpieczeństwa otwierającego się w przypadku wzrostu ciśnienia ponad bezpieczną wartość. System zamknięty ma ważną zaletę – do instalacji nie dostaje się tlen powodujący korozję. Dlatego instalatorzy chętnie go stosują, także w przypadku instalacji kominkowych. Problem w tym, że zawór bezpieczeństwa otwiera się, gdy napiera na niego ciecz, ale może się nie otworzyć, kiedy pojawi się w niej para. Zagotowanie wody w kominku może się więc skończyć rozerwaniem instalacji wypełnionej wrzątkiem pod ciśnieniem kilku barów!

W rozporządzeniu ministra infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, znajduje się zapis, z którego wynika, że stosowanie urządzeń grzewczych na paliwo stałe w instalacjach zamkniętych jest możliwe pod warunkiem wyposażenia ich w urządzenia do odprowadzania nadmiaru ciepła – zapobiegające wrzeniu wody.

Żeby kominek z płaszczem wodnym współpracujący z instalacją zamkniętą był bezpieczny, wyposaża się go w tak zwaną wężownicę schładzającą - miedzianą rurę otaczającą płaszcz, połączoną z instalacją wodociągową. Na dopływie wody do wężownicy instaluje się zawór z termostatem, który go otwiera, gdy temperatura wody w płaszczu wodnym przekroczy dopuszczalną wartość (95 st. C). Zimna woda przepływająca przez wężownicę schładza płaszcz o kilkanaście stopni Celsjusza w ciągu kilkunastu sekund i wtedy zawór automatycznie się zamyka.