Straty ciepła przez wentylację. Jak je ograniczyć?

W każdym domu występują straty ciepła - część energii cieplej przedostaje się przez dach, ściany i narożniki, a część ucieka przez drzwi i okna. Jednak największe straty ciepła w budownictwie związane są z koniecznością zapewnienia odpowiedniej jakości powietrza w pomieszczeniach, czyli z wentylacją. Wentylacja domu może być źródłem ponad 50 proc. wszystkich strat energii cieplnej w domu jednorodzinnym, w przypadku budynków wymagających termomodernizacji wentylacyjne straty ciepła stanowią mniejszy udział całości (większe straty powodują przegrody zewnętrzne i okna). Im lepiej ocieplone ściany, dach i okna – tym rola strat wentylacyjnych w całym bilansie energetycznym rośnie.

Zapewnienie odpowiedniej jakości powietrza w pomieszczeniach wymaga jego wymiany we właściwych ilościach, dlatego standardowym systemem wentylacji w budynkach jest wentylacja grawitacyjna zwana naturalną. Jej siłą napędową jest różnica temperatur powietrza, która najlepiej sprawdza się zimą – gdy w domu jest cieplej niż na zewnątrz, wymuszony zostaje przepływ powietrza przez kratki wentylacyjne podłączone do kanałów wentylacyjnych, a jego braki zostają uzupełnione przez wszystkie nieszczelności w przegrodach zewnętrznych bądź przez nawiewniki instalowane w oknach i ścianach, zapewniając odpowiednią jakość powietrza w pomieszczeniach. Teoretycznie największe problemy z wentylacją pomieszczeń powinniśmy mieć w lecie, gdy wewnątrz jest zdecydowanie chłodniej niż na dworze, czego efektem jest występujący wsteczny ciąg kominowy - jednak problem ten jest niezauważalny, ze względu na bardzo popularną w Polsce wentylację poprzez uchylanie okien.

Ograniczenie nadmiernych strat ciepła przez instalację wentylacyjną, zapewnienie właściwej wentylacji pomieszczeń i jego kontrolowaną wymianę w sezonie grzewczym można zapewnić dzięki zastosowaniu systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperacja). Powietrze jest czerpane z zewnątrz, filtrowane, ogrzane w wymienniku ciepła i rozprowadzane do pokoi za pomocą kanałów wentylacyjnych. Kanały wywiewne usuwają zanieczyszczone powietrznie z kuchni, łazienek i garderoby (a więc zgodnie z zasadami wentylacji budynku), następnie po przejściu przez wymiennik ciepła oddaje ono swoje ciepło świeżemu, po czym zostaje usunięte na zewnątrz.

Centrala wentylacyjna z odzyskiem ciepła zapewnia wysoki komfort klimatyczny w domu, nieosiągalny w budynkach wentylowanych grawitacyjne, oraz zapewnia zmniejszenie strat ciepła. W zależności od zastosowanego rekuperatora odzysk ciepła z usuwanego powietrza wynosi od 60 do 80 proc. – a to z kolei przekłada się na oszczędności w ogrzewaniu. Minusem tego rozwiązania są wyższe niż w przypadku wentylacji grawitacyjnej nakłady inwestycyjne, wynikające z konieczności rozprowadzenia kanałów wentylacyjnych w budynku oraz zakupu centrali wentylacyjnej z rekuperacją.

Powszechnie stosowanym rozwiązaniem problemu szybkiego wychładzania pomieszczeń jest zaklejanie kratek wentylacyjnych. Zablokowanie nawiewu i wywiewu powietrza rzeczywiście ograniczy wielkość strat ciepła, jednak kosztem wzrostu wilgotności w pomieszczeniach, pogorszenia jakości powietrza i stworzenia optymalnego środowiska dla rozwoju bakterii i drobnoustrojów.

O wiele lepszym i skutecznym rozwiązaniem jest montaż stabilizatora wentylacji - urządzenia montowanego w poziomej części kanału wentylacji grawitacyjnej, w którym specjalna automatyczna przepustnica płynnie ogranicza nadmierny wywiew powietrza przez otwór wentylacyjny. Jego zasada działania jest prosta, próba zwiększenia przepływu powyżej wartości granicznej powoduje stopniowe zamykanie przepustnic - ograniczając tym samym strumień wypływającego powietrza. Gdy przepływ powietrzna jest mały, przepustnica nie rusza się lub odchyla w niewielkim stopniu, umożliwiając łatwy wypływ powietrza do kanału wentylacyjnego. Stabilizator to ciche i bezszelestne urządzenie, widoczne przez siatkę niektórych kratek - stanowi zatem również ładne tło zamiast głębokiego ciemnego kanału wentylacyjnego.

Należy pamiętać o założeniu stabilizatorów we wszystkich domowych ciągach wentylacyjnych, w przeciwnym razie niezabezpieczone kanały wentylacyjne będą nadal usuwać zbyt duże ilości powietrza, powodując nadmierne wyziębianie pomieszczeń. Oszczędność cieplna wynikająca z zastosowania stabilizatorów wentylacyjnych wynosi około 20 proc. w stosunku do instalacji bez takich urządzeń.

Autor: Damian Czernik