Projekt domu – na co należy zwrócić szczególną uwagę?

Mogłoby się wydawać, że mamy prawo wybudować dokładnie taki dom, jaki się nam podoba. Prawda przedstawia się jednak trochę inaczej. Projekt musi być bowiem zgodny z przepisami prawa budowlanego oraz z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego.
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego może narzucić nam pewne ograniczenia – na przykład odnośnie liczby pięter i wysokości budynku, szerokości elewacji frontowej czy kształtu oraz koloru dachu. Projekt musi być zgodny z wymaganiami zawartymi w MPZP, inaczej nie otrzymany zgody na budowę. O wydanie MPZP możemy ubiegać się o wójta/burmistrza/prezydenta miasta.

Może się okazać, że nasz wymarzony projekt nie jest dostosowany do działki, na której ma zostać postawiony budynek. Chodzi tu nie tylko o kwestie takie jak rozmiar – czyli na przykład dom zbyt duży w stosunku do rozmiaru działki – ale też stabilność gruntu, pochyłość terenu, odległość od sąsiednich posesji, pozostawienie miejsca na wygodny podjazd autem do garażu (o ile znajduje się on na planie). Może się zdarzyć, że na niektórych działkach niewskazane będzie budowanie na przykład budynków wielokondygnacyjnych – ze względu na nieodpowiednie podłoże czy duże nachylenie terenu. Domy budowane na terenach podmokłych czy torfowych potrzebują też mocnych fundamentów – i o tym należy pomyśleć już na etapie projektowania budowli. Jeżeli rozważamy wybudowanie domu tuż przy granicy działki, również musimy zapoznać się z przepisami – taką możliwość mamy tylko w określonych przypadkach (na przykład, jeśli ściana domu będzie ściśle przylegać do ściany budynku z drugiej działki lub jeśli budynek ma wysokość mniejszą niż trzy metry i jest zwrócony do granicy ścianą pozbawioną okien i drzwi). Warto też zachować odrobinę większą odległość niż dopuszczalna. Jeśli wybudujemy dom w minimalnej dopuszczalnej odległości od granicy działki, zwracając ku niej ścianę z oknami, a sąsiedzi postąpią podobnie, będziemy mieć widok prosto na to, co dzieje się w ich domach – a oni będą zaglądać nam w okna.

Jakie kwestie należy przemyśleć, wybierając projekt domu?

Jeżeli wiemy już, jakie wymagania musi spełnić projekt domu, by był zgodny z MPZP i dostosowany do powierzchni i kształtu działki, powinniśmy przemyśleć kilka kwestii dotyczących samego projektu – które wpłyną i na wygląd domu, i na komfort domowników.

Często kierujemy się tu przede wszystkim wizualizacjami, przedstawiającymi atrakcyjne wnętrza. Powinniśmy jednak zwracać uwagę w pierwszej kolejności na to, czy dany układ pomieszczeń odpowiada naszym potrzebom. Na przykład kuchnia połączona z salonem prezentuje się bardzo ładnie i zapewnia większą przestrzeń użytkową. Jeżeli jednak często przyjmujemy gości, a mamy nastoletnie dzieci, taki plan domu może już stanowić pewien problem – choćby późną porą, kiedy dziecko chce zrobić sobie herbatę, a musi albo przejść na oczach gości w piżamie, albo się ubrać. Zapachy z kuchni będą też łatwiej rozchodzić się na inne części domu. W niektórych wypadkach lepsza może okazać się więc kuchnia odgrodzona albo układ pomieszczeń w kształcie litery L – nie wymagający dostawiania dodatkowych ścian, za to pozwalający na stworzenie wrażenia pewnego odizolowania poszczególnych pomieszczeń. Jest to więc kwestia potrzeb.
Obecnie są też w modzie na przykład salony, nad którymi nie zabudowuje się piętra, za to umieszcza się antresolę – co znów stanowi rozwiązanie ciekawe z punktu widzenia architektonicznego, ale należy zastanowić się, czy nie będziemy potrzebować tego dodatkowego miejsca użytkowego nad salonem.
Są to oczywiście zaledwie przykłady, pokazujące, że rozplanowanie pokoi należy starannie przemyśleć.

Położenie i kształt okien oraz drzwi również powinny zostać uwzględnione w projekcie domu. Późniejsze zmiany w tym zakresie mogą okazać się problematyczne, o ile nawet nie niemożliwe. W przypadku wyboru okien i drzwi powinnyśmy pamiętać o następujących rzeczach:

• okna w pomieszczeniach takich jak salon czy sypialnie nie powinny być mniejsze niż 1/8 powierzchni podłogi
• okna o kształtach nietypowych zazwyczaj są droższe niż te o wymiarach tradycyjnych
• duże okna takie jak np. tarasowe drzwi przesuwne zapewnią dostęp dużej ilości światła do pomieszczeń i pozwolą otworzyć dom na zewnątrz
• do wykonania bardzo dużych przeszkleń niezbędne będzie użycie aluminium lub drewna, a ich koszt jest wyższy niż cena PVC
• jeżeli chcemy, aby nasz dom był domem pasywnym (a więc maksymalnie energooszczędnym) musimy nie tylko zadbać o dobre ocieplenie i ogrzewanie, ale też wybrać okna energooszczędne
• w przypadku okien dachowych w pomieszczeniach o pochyłym suficie, jedno okno, nawet bardzo duże, nie oświetli dobrze całego pomieszczenia (chyba że jest ono niewielkie)
• okna do niektórych pomieszczeń powinny być zaplanowane tak, aby później łatwo było odpowiednio ustawić sprzęty względem nich – dotyczy to zwłaszcza kuchni i łazienki
• ekspozycja okien względem poszczególnych stron świata zadecyduje o poziomie nasłonecznienia poszczególnych pokoi
• zazwyczaj elewacja prezentuje się najlepiej, kiedy stolarka okienna i drzwiowa dobrze pasuje do siebie i do pozostałych elementów wykończenia, takich jak np. dach
• instalację niektórych rodzajów rolet – jak rolet zewnętrznych nadstawnych czy podtynkowych – również należy zaplanować już na etapie projektu

- Rolety zewnętrzne poprawiają izolację termiczną i akustyczną, zapewniają dokładne zaciemnienie pomieszczenia oraz utrudniają włamanie, ale ich zamontowanie najlepiej planować już na etapie projektowania budynku. W przypadku rolet nadstawnych na przykład koniecznie jest uwzględnienie w wysokości otworu okiennego wymiarów skrzynki – wyjaśnia przedstawiciel DAKO, producenta okien, drzwi, rolet i bram garażowych.

Mogłoby się wydawać, że wybudowanie niewielkiego garażu na swojej działce nie wymaga żadnych projektów czy uzyskiwania zgód. Niestety, garaż również powinien być uwzględniony w projekcie domu i potrzeba zgody na jego wzniesienie.
Planując garaż, należy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy w naszym przypadku lepszym rozwiązaniem będzie garaż w bryle domu, czy też wolnostojący. Obie opcje mają zarówno wady, jak i zalety – na przykład garaż w bryle domu zajmuje mniej miejsca, ale też wymaga lepszej izolacji termicznej i akustycznej. Ważna sprawa to także umiejscowienie go tak, by wjazd był w miarę wygodny.

Tylko dobry projekt zagwarantuje, że dom będzie nie tylko atrakcyjny wizualnie, ale też bezpieczny i funkcjonalny. Pamiętajmy, że o ile pewnych drobnych zmian można dokonać na etapie budowy, o tyle nie wolno już dokonywać poważniejszych modyfikacji – te mogą bowiem skończyć się karą za samowolę budowlaną.