Ocieplenie domu: likwidujemy mostki termiczne

Miejsca, przez które ciepło ucieka z domu, to mostki cieplne (inaczej mostki termiczne). Mogą one nawet o 20 procent podnosić zapotrzebowanie budynku na ciepło, zwiększają więc koszty ogrzewania domu. Jak obniżyć rachunki? Należy wyeliminować ubytki ciepła.

Koszty energii stale rosną. Ciepło, które jeszcze kilkanaście lat temu było relatywnie tanie, staje się z każdym rokiem coraz droższe. Rosną ceny gazu, którym ogrzewanych jest większość polskich domów. Koszty ogrzewania paliwem stałym czy energią elektryczną również wykazują stałą tendencję wzrostową. W tej sytuacji maksymalizacja efektywności – czyli osiągnięcie jak najmniejszych strat ciepła – staje się priorytetem. Koszty ogrzania dobrze ocieplonego budynku są nawet dwukrotnie niższe niż w przypadku tych nieocieplonych (od 6 do 10 tys. zł na sezon za budynek nieocieplony, od 3 do 6 tys. zł za budynek ocieplony – oczywiście wszystko zależy od wielkości budynku).

Tu najczęściej powstają mostki cieplne

Potencjalnymi mostkami termicznymi są w ścianach zewnętrznych parapety, połączenia balkonów ze stropem, boczne ościeża otworów okiennych i drzwi balkonowych, wieńce i nadproża, ściany piwnic i wieńce stropu nad piwnicą. Przyczyną ich powstawania są najczęściej błędy projektowe i wykonawcze. Błędne zaprojektowanie lub wadliwe wykonanie detali budynku jest przyczyną obniżenia temperatury wewnętrznej powierzchni przegrody w miejscu ich występowania. To prowadzi do zwiększonych strat ciepła, zawilgocenia ścian i powstawania pleśni.

Mostki termiczne ze względu na przyczynę zaistnienia dzieli się na konstrukcyjne (niejednorodność budowy przegrody) i geometryczne (np. narożniki), zaś ze względu na zakres oddziaływania na: punktowe (w niewielkim obszarze występuje wyższa przewodność cieplna, np. przebicie termoizolacji) i liniowe (powstają, jeśli na pewnym obszarze brakuje termoizolacji lub ma ona zmniejszoną grubość albo w przypadku jej nieciągłości).

Częściowo można je wyeliminować poprzez zewnętrzne ocieplenie domu (koszty takich prac można obliczyć na kalkulatorze)
, warto zapoznać się jednak z innymi możliwościami.

Błędy wykonawcze - sprzymierzeńcy ucieczki ciepła

Ponieważ mostki termiczne powstają w wyniku wad projektowych lub niestarannego wykonawstwa, mogą występować nawet przy bardzo grubej warstwie izolacji. Każdy projektant jest zobowiązany do uwzględnienia wpływu mostków w bilansie cieplnym budynku oraz ograniczenia stopnia ich oddziaływania. Architekci w praktyce często jednak nie przestrzegają przepisów określających zakres dokumentacji projektowej. Najczęściej nie dołączają szczegółowych rysunków detali, a gdy ich nie ma, wykonawca może łatwo popełnić błąd. Podobnie w przypadku niewłaściwie rozwiązanych detali wykonawca może nie dopatrzyć się błędu i zrealizować budynek zgodnie z projektem, przez co także powstaną mostki. Ważny jest również materiał izolacyjny, dlatego istotne jest, aby doprecyzować w projekcie rodzaje i odmiany materiałów ociepleniowych.

Niekorzystną sytuację dodatkowo pogarsza powszechne stosowanie szczelnych okien, które blokują dopływ świeżego powietrza. Przez to w pomieszczeniach zwiększa się wilgotność, która powoduje skraplanie pary wodnej i rozwój pleśni w tych problematycznych miejscach.

Jak przeciwdziałać mostkom termicznym?

W praktyce nie jest możliwe zupełne wyeliminowanie mostków, można jednak ograniczyć ich występowanie. Eliminacja tych istniejących jest bardzo skomplikowana. Warto zadbać, aby okna i drzwi były zamontowane w warstwie izolacji tak, aby nachodziła ona na ramy okienne i drzwiowe. Równie ważna jest izolacja ścian piwnicy od strony wewnętrznej i zewnętrznej - powinna się ona łączyć z izolacją ściany zewnętrznej i stropu. Dobrze jest zadbać o ocieplenie ścian warstwą o wysokości od pół metra do metra, połączoną z izolacją stropu oraz o uzupełnienie ocieplenia stropów, dachów i stropodachów oraz likwidację spękań i dużych rys na elewacji. Można także rozważyć likwidację tradycyjnych balkonów i zastąpienie ich balkonami o konstrukcji samonośnej lub wiszącymi oraz zbicie niepotrzebnych gzymsów i ocieplenie ścianek attykowych.

Przenikalność cieplna jest największa w miejscach źle zaprojektowanych połączeń wspornikowych płyt balkonowych ze stropem żelbetowym. Ze względów konstrukcyjnych całkowite wyeliminowanie mostków w tym miejscu jest niemożliwe. Można jedynie znacznie ograniczyć je poprzez warstwę ocieplenia z polistyrenu ekstrudowanego lub twardego styropianu, układaną od góry i od dołu płyty balkonowej. W przypadku balkonu, którego konstrukcja opiera się na słupach lub jest punktowo zamocowana do konstrukcji budynku, do łączenia płyt wspornikowych warto używać łączników zbrojeniowych ze styropianową wkładką izolacyjną grubości 7 cm.

Wieńce i nadproża są usytuowane na obwodzie stropów żelbetowych, a niewłaściwe ocieplenie wieńców w zewnętrznych ścianach jednowarstwowych powoduje znaczną ucieczkę ciepła. Warto cofnąć wieniec od zewnętrznego lica muru, aby utworzyć miejsce na izolację cieplną, np. ze styropianu. Wieniec ścian trójwarstwowych powinien się opierać na wewnętrznej warstwie muru, należy go ocieplać razem z warstwą nośną. Przy ścianach jednowarstwowych można skorzystać z gotowych elementów docieplenia wieńca. Mostki przy nadprożach można ograniczyć poprzez wykonanie belek o izolacyjności termicznej podobnej do ściany zewnętrznej. Nawet zastosowanie nadproża monolitycznego ocieplonego kilkucentymetrową warstwą izolacji termicznej nie eliminuje ich całkowicie. Najlepiej zastosować nadproża w całości prefabrykowane wykonane z takiego samego materiału jak ściana. Łatwiej zapobiec stratom ciepła w ścianach dwuwarstwowych, gdyż ich warstwa nośna jest ocieplona wełną mineralną lub styropianem.

Ważne jest miejsce osadzenia okien w murze, a także rozwiązanie konstrukcji parapetu. Jeżeli okno jest zbyt blisko zewnętrznej albo wewnętrznej krawędzi muru, przez ścianę wokół niego ucieka więcej ciepła, dlatego w ścianie jednowarstwowej powinno być ono osadzone w połowie jej grubości. Inaczej w przypadku ścian dwuwarstwowych - w tym wypadku powinno być ono osadzone jak najbliżej zewnętrznej krawędzi, a w ścianach trójwarstwowych - dokładnie w płaszczyźnie ocieplenia.

Wieniec stropu nad piwnicą i ściany piwnicy należy na całej wysokości, aż do ławy fundamentowej, ocieplić materiałem odpornym na wilgoć: twardymi płytami styropianu lub polistyrenem ekstrudowanym.

Przenikalność cieplną można zbadać kamerą termowizyjną. Badanie termowizyjne jest coraz popularniejszą metodą sprawdzania izolacyjności cieplnej ścian zewnętrznych budynków. Na zdjęciach - termogramach - widoczne są miejsca strat ciepła. Dzięki temu można sprawdzić szczelność ułożenia izolacji cieplnej, różnice w grubości ocieplenia poszczególnych miejsc oraz ciągłość i izolacyjność cieplną wieńców.