Nowoczesna ziemianka. Niezwykłe projekty domów pod ziemią

Ten, kto czytał książkę lub oglądał film "Władca Pierścieni", z pewnością pamięta słynne domostwa hobbitów. Niepozorny z zewnątrz dom Bilba Bagginsa wewnątrz zaskakiwał wygodami. Taka też jest współczesna ziemianka. Z roli piwnicznego schowka awansowała do sfery mieszkalnej. Co więcej, niejeden projekt domu pod ziemią jest bardziej luksusowy niż standardowe budynki.
Dziewiętnastowieczny pisarz Herbert George Wells snuł wizję całego podziemnego miasta w powieści "Wehikuł czasu". Współcześnie inny Wells - architekt Malcolm Wells, sam bez wahania przeniósł pod powierzchnię gruntu własne biuro. Była to z jego strony swoista odpowiedź na dewastację naturalnego krajobrazu. Uznał, że zagospodarowywanie dachów na tereny zielone przyczynia się do ochrony środowiska, co więcej - ziemianka to doskonały sposób na stworzenie cichej, spokojnej enklawy nawet w sercu dużego miasta. Przypadkowym przechodniom trudno jest się domyślić, że kilka prowadzących w dół schodków pośród bujnie rozrośniętej zieleni to wejście do całkiem sporego budynku. A jednak! Co więcej, jest to obiekt niezwykle komfortowy, podobnie jak inne projekty domów Wellsa.

Technologia wznoszenia domu podziemnego nie ma tak bogatej historii jak w przypadku budynków o standardowych kondygnacjach. Coraz częściej jednak dom przypominający ziemiankę to rzeczywistość. Czy takie rozwiązanie ma zalety? Wbrew pozorom jest ich niemało. Taki dom zapewnia stosunkowo małe wahania temperatury - latem się nie nagrzewa, a zimą kumuluje ciepło. Jest ponadto doskonale wyciszony i nie zasłania sąsiadom widoku - na przykład na ocean, jak Dom Wydmowy autorstwa pracowni William Morgan Architects, położony na Florydzie.

Biuro William Morgan Architects stworzyło też inny projekt domu idealnie wtopionego w krajobraz - tym razem leśny. Dom Leśny skrywa się w poszyciu między drzewami. Nie zagraża pobliskim drzewom ani okolicznym zwierzętom. Poza jego murami toczy się życie lokalnego ekosystemu, które mieszkańcy mogą na co dzień obserwować z tej niezwykłej ziemianki. Dla wielu takie bytowanie na łonie natury to lepsza opcja niż zgiełk miejskiej dżungli. Poza tym niemal nietknięty krajobraz jest zawsze bardziej pożądany niż betonowa zabudowa.

Mole Manor to słynna angielska ziemianka, gdzie przeprowadzono wiele badań. Otóż okazało się na przykład, że taki dom zużywa nawet o 75 proc. mniej energii na ogrzanie w stosunku do budynku nadziemnego o podobnej powierzchni i lokalizacji, tylko z racji swojego umiejscowienia. Nie jest narażony na zimne podmuchy wiatru i dużo ciepła pobiera z wnętrza ziemi. Wiąże się to oczywiście nie tylko z oszczędnością dla domowego czy nawet globalnego budżetu, lecz także ze zmniejszeniem emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Prawdą jest, że niemal każda współczesna ziemianka jest tania w utrzymaniu i powstaje w oparciu o technologie eko. Oznacza to, że zgodny z nią projekt domu jest tworzony z myślą o samowystarczalności. Dom pod ziemią zwykle czerpie energię z zewnątrz, np. z kolektorów słonecznych. Zwykle ma też system pozyskiwania wody pitnej z filtrowanej deszczówki, a ogród na dachu zapewnia własne plony, a nawet szansę na hodowlę zwierząt gospodarskich.

Dla niektórych sama świadomość, że znajdują się pod powierzchnią gruntu, może być zbyt przytłaczająca. Ale to nieliczne przypadki... Ziemianka na przekór mitom zwykle okazuje się miejscem suchym. Dobrze położona izolacja niweluje problem wilgoci nawet w 100 proc. Wbrew stereotypom nowoczesny projekt domu podziemnego to również koncepcja przestrzeni, która może być bardzo jasna. Nowoczesne systemy świetlików sprawiają, że niekiedy do ziemianki wpada więcej promieni słonecznych niż do kawalerki z jednym oknem. Zresztą w przypadku podziemnych obiektów, takich jak chociażby szwajcarska willa Vals, górzysty teren umożliwił wpisanie luksusowej ziemianki w zbocze góry i tym samym zastosowanie licznych pionowych okien.

Słynna polska ziemianka powstała w miejscowości Brzeź niedaleko Łodzi. Zaprojektował ją architekt Zdzisław Bolanowski. Ma kształt półksiężyca i choć w większość mieści się pod ziemią, na wysokiej południowej ścianie ma okna, które zapewniają dostęp dziennego światła. Zielony dach gładko przechodzi we wzgórze, a widoczną część elewacji charakteryzuje kolorystyka z palety barw ziemi. Zaletą tego projektu domu jest nie tylko wtopienie jej w otoczenie, lecz także zbliżenie jej do ideału domu pasywnego.