Lampy LED - co musisz o nich wiedzieć?

To, jak świecą żarówki 40, 60 czy 100 W, wie każdy. Do ich wyboru wystarczy tylko jeden parametr - moc w watach. Tradycyjne żarówki odchodzą jednak bezpowrotnie, warto więc przyswoić sobie inne cechy wyróżniające źródła światła, by kupować świadomie i z głową. Oto kilka wskazówek.

Lumen to jednostka miary, w jakiej określany jest strumień świetlny źródła światła. Im więcej lumenów ma źródło światła, tym więcej wytwarza światła. Tradycyjne żarówki o tej samej mocy emitowały tę samą liczbę lumenów, dlatego parametr nie zakorzenił się w naszej świadomości. Zgoła odmienna jest sytuacja w przypadku lamp energooszczędnych, a w szczególności LED. Dwie lampy LED o tej samej mocy mogą różnić się liczbą lumenów nawet wielokrotnie. Kupując zatem lampę LED, wybieramy potrzebną ilość lumenów, a nie watów.

Ponieważ dla większości z nas punktem odniesienia jest nadal moc żarówki tradycyjnej, w przepisach unijnych zawarto swego rodzaju tłumaczenie watów na lumeny. Producent, który na opakowaniu LED-ów podaje informację o mocy zamiennej żarówki, musi spełnić podane w tabelce wymagania dotyczące wartości minimalnego strumienia świetlnego. Dla przykładu, jeśli lampa LED ma być odpowiednikiem tradycyjnej żarówki o mocy 60 W, jej strumień świetlny nie może być mniejszy niż 806 lumenów. Niestety, jak pokazały badania, których wyniki opublikowała niedawno "Sueddeutsche Zeitung", niektórzy producenci podają nieprawdziwe informacje. Wiele żarówek zużywa znacznie więcej prądu i daje mniej światła, niż widnieje na ich opakowaniu. Producenci wykorzystują bowiem przepisy UE pozwalające na "ukrywanie" faktycznych pomiarów wydajności w dopuszczonych marginesach tolerancji pomiarowej. Dlatego może się zdarzyć, że lampa LED oznaczona jako zamiennik tradycyjnej żarówki 60 W daje tyle światła co żarówka 40 W.

Wskazówka 2: dobieraj światło do potrzeb

Od jakości i doboru światła do zastosowania zależy nasze zdrowie, estetyka wnętrz oraz warunki, w jakich pracujemy i odpoczywamy. Odpowiednie przepisy prawne i normy techniczne określają minimalne wymagania gwarantujące jakość i funkcjonalność źródeł światła. Ich spełnienie jest podstawą dopuszczenia do sprzedaży.

Jednym z podstawowych parametrów technicznych jest barwa światła. Tworzy ona atmosferę – inną do pracy, a inną do wypoczynku. Barwę światła wyraża się w Kelwinach [K]. Wśród światła białego wyróżniamy:

- barwę ciepło-białą (2700-3300 K)

- barwę białą (3300-5000 K)

- barwę zimno-białą (powyżej 5000 K).

Wraz z rozwojem technologii LED nieprawdziwa stała się opinia, że LED-y cechują się małym zakresem barw światła. Produkowane obecnie diody mają zakres temperatur od 2700 do nawet 10 000 K. Do ciepłego, przytulnego oświetlenia najodpowiedniejsza jest temperatura 2700 K. Do oświetlenia miejsc pracy (kuchnia, biurko) należy zastosować białe światło o chłodniejszym odcieniu, pobudzające do aktywności. Barwa światła jest ważna pod względem wydobywania kolorów. Im cieplejszy odcień białego światła, tym lepiej wyglądają ciepłe kolory – np. czerwienie, żółcie, również nasza skóra prezentuje się lepiej oświetlona ciepłym białym światłem. Z kolei chłodniejsze odcienie białego światła wydobywają piękno z chłodnych barw.

Wskazówka 3: poznaj wskaźnik oddawania barw

Kryterium oddawania barw często posługujemy się w sposób podświadomy – np. wybierając w sklepie ubrania, podchodzimy do okna, aby zobaczyć w świetle dziennym, jak wyglądają „prawdziwe” kolory. Wierne odwzorowanie kolorów oraz kontrast barw zapewniają źródła światła o wysokim wskaźniku oddawania barw (Ra). Jego maksymalna wartość wynosi Ra=100 i odnosi się do naturalnego światła słonecznego. W zastosowaniach domowych źródła światła o Ra powyżej 80 uznane są jako dobrze oddające kolory. Ra na poziomie co najmniej 80 jest ujęte w europejskich przepisach regulujących wymagania dla źródeł światła do ogólnego oświetlenia domowego.

Kupując lampę LED, sprawdź, czy na jej opakowaniu znajduje się informacja dotycząca wskaźnika oddawania barw Ra oraz czy jego wartość wynosi co najmniej 80. Jak jest w rzeczywistości, można łatwo zweryfikować, robiąc test różnych lamp używanych w domu. Sprawdźmy na przykład, czy ketchup jest nadal czerwony.

O ile tradycyjna żarówka świeciła 1000 godzin (w warunkach domowych rok), o tyle lampy LED mają kilkadziesiąt razy dłuższą trwałość. W przeciwieństwie do tradycyjnej żarówki, nie przepalają się one gwałtownie – z upływem czasu dają po prostu coraz mniej światła (spada strumień świetlny). Bardzo ważne jest, aby przez cały czas użytkowania lampy LED dawała ona tyle światła, aby oświetlenie było tak samo funkcjonalne. Spadek strumienia świetlnego w czasie to jeden z parametrów istotnie wpływających na jakość źródła światła.

Lampy niskiej jakości charakteryzują się głębokim spadkiem strumienia świetlnego w krótkim czasie po rozpoczęciu użytkowania. Producenci oferujący źródła światła wysokiej jakości dbają jednak o to, aby w całym czasie użytkowania, podanym na opakowaniu lampy, ilość emitowanego przez nią światła nie zmniejszyła się więcej niż o 30 proc. początkowej wartości. Lampy te są oznaczane symbolem L70, co oznacza, że generowany przez nie strumień świetlny w okresie użytkowania nie spadnie poniżej 70 proc. Podejrzenie powinny budzić LED-y, których producenci obiecują wyjątkowo długi okres trwałości, np. 30-50 tys. godzin. Tak "długowiecznych" lamp jest sporo na półkach, często są one promowane w marketach jako okazje cenowe. Sprawdzenie rzeczywistej trwałości lampy nie jest możliwe bez badań laboratoryjnych, dlatego warto się kierować zdrowym rozsądkiem i zaufaniem do producenta i dystrybutora.