Domy w stylu dworkowym - czy tradycja jest nadal w modzie?

Patrząc na rynek nieruchomości, łatwo zauważyć, że najczęściej budujemy domy, które choćby pod względem użytych materiałów nawiązują do tradycji. Mniej więcej połowa budynków jednorodzinnych jest murowana z cegły ceramicznej i również ceramiczną dachówką kryta. Płaskie dachy wybiera jedynie około 3 proc. inwestorów, co oznacza, że tradycyjny dach skośny jest nam znacznie bliższy. Najchętniej wybierane projekty to propozycje gotowe, a wśród nich najpopularniejsze są domy parterowe z poddaszem użytkowym, bez podpiwniczenia, nawiązujące bryłą do tradycji polskiej. W wielu wypadkach są to nowoczesne budynki stylizowane na dworek.

O wierne odtworzenie bryły dworku polskiego najczęściej starają się restauratorzy, hotelarze lub potomkowie szlacheckich rodów. Indywidualni inwestorzy, planując budowę domu stylizowanego, wybierają projekt dostosowany do wymagań współczesnej rodziny.

Śledząc najnowsze trendy architektoniczne podążające za gustem Polaków, można zaobserwować, że elementów dworku polskiego jest coraz mniej, choć nadal niektórych można się jeszcze dopatrzeć.

Współczesne domy jednorodzinne określane mianem dworków nazywane są w ten sposób nieco na wyrost. Warto wiedzieć, że tradycyjny dworek polski to budynek wyróżniający się symetrią elewacji, wybudowany na planie prostokąta, o kolumnowym, zwieńczonym facjatą, szerokim ganku prowadzącym do głównego wejścia położonego na środku ściany frontowej. Po obu jego stronach znajdowała się dawniej analogiczna liczba okien, dająca efekt lustrzanego odbicia. Przeszklenia były niewielkich rozmiarów, często ze szprosami (inaczej: szczeblinami, czyli listwami dzielącymi okno na mniejsze pola). Dach był elementem dominującym - obszerny, ciężko opadający na ściany, pozbawiony przeszkleń. Niewielkie wole oczka spełniały funkcję wentylacyjną. Najstarsze dwory były drewniane, budowane na podmurówce, np. kamiennej. Późniejsze stawiano murowane, o bielonych ścianach. Pełne wyeksponowanie bryły oraz uzyskanie komfortu użytkowego było możliwe dzięki usytuowaniu budynku na obszernej posesji, z wygodnym frontowym podjazdem. Dlatego
budowanie domów stylizowanych na dworek polski na małej działce, w gęstej zabudowie miejskiej, daje efekt karykaturalny. Lepiej też prezentują się tego typu projekty w podobnym towarzystwie, gdyż sąsiedztwo nowoczesnej architektury zaburza odbiór estetyczny bryły.

W gotowym projekcie domu, oznaczonym w katalogu jako dworek, występują przeważnie modyfikacje, które podnoszą jego komfort użytkowy. Przede wszystkim budynki tak stylizowane mają ujęte w projekcie zaadaptowane poddasze.

Drugim elementem są standardowej wielkości okna pionowe oraz przeszklenia dachowe. Mogą być to lukarny przykryte dwuspadowymi daszkami lub w formie powiększonych wolich oczek. Aby wykonać niezbędne na poddaszu okna, stosuje się również przeszklenia połaciowe. Symetria elewacji nie zawsze jest zachowana, zarówno jeśli chodzi o przeszklenia, jak i usytuowanie ganku. Łamie ją również garaż.

Ganek jest dziś niewielki i nie pełni dawnej funkcji dodatkowej, czyli wypoczynkowego tarasu. Potrzeba intymności spowodowała, że miejsce relaksu znajduje się na tylnej elewacji współczesnego dworku, wychodzącej na ogród.

Plan wewnętrzny budynku zupełnie nie przypomina dawnego rozkładu, który byłby dziś niefunkcjonalny. Dlatego domy stylizowane na dworki nie różnią się w środku od popularnych budynków jednorodzinnych.

Elementy dworku, które można zaobserwować we współczesnych tendencjach budowlanych, to cztero- i wielospadowe dachy kryte tradycyjną dachówką. Rywalizują z płaską blachą, która choć wydaje się pod względem wyglądu wyjątkowo nowoczesnym rozwiązaniem, również występowała na dachach późniejszych dworów. Kolumnowy ganek wsparty jest dziś raczej na słupach o przekroju kwadratowym, lecz nadal usytuowany centralnie. Zdobi go niejednokrotnie facjata.

Największe jednak modyfikacje dotyczą przeszkleń. Nie ma już miejsca na małe okna, a nawet coraz rzadziej zdarzają się standardowe (określenie to już wyszło nawet ze słownika producentów przeszkleń). W domach stylizowanych na dworki znajdziemy okazałe tafle szkła. Od strony ogrodu mogą przyjmować formę szklanych ścian i przesuwnych drzwi zajmujących całą wysokość pomieszczenia. Wszystko dzięki temu, że dzisiejsze okna mają niski współczynnik przenikania ciepła, czyli doskonale izolują wnętrze domu. Dawniej minimalizowano ich wymiary w obawie przed chłodem.

Wydaje się, że sympatia dla tradycji nie gaśnie w architekturze, jednak z pewnością będzie przechodziła ona wiele transformacji mających na celu osiągnięcie optymalnego komfortu użytkowego oraz energooszczędności budynku.