Dom ze śmieci: czy to przyszłość współczesnej architektury?

Za prekursora współczesnych domów ze śmieci wielu uznaje alternatywnego amerykańskiego architekta Mike'a Reynoldsa, który tworzył je już w latach 60. i 70. ubiegłego wieku. Jak się okazuje, jego earthshipy (tak nazywa się samowystarczalne domy z odpadów) przetrwały próbę czasu. To, za co kreatywny designer stracił lata temu zawodowe uprawnienia, architektura współczesna odnajduje na nowo, wdrażając ideę budowlanego recyklingu.
Domy ze śmieci nie są może niczym nowym, bo ludzie od zarania dziejów budowali z tego, co mieli pod ręką, jednak dziś chodzi o coś więcej - o budownictwo luksusowe, a zarazem oszczędne i ekologiczne, a zatem jak najbardziej świadome. Domy ze śmieci dość licznie powstają m.in. we Francji, Wielkiej Brytanii, a także w Stanach Zjednoczonych oraz w Australii i nie są bynajmniej przejawem biedy, lecz wynikiem kreatywnej pracy projektantów i konstruktorów. Na ogół do tworzenia domów z recyklingu wykorzystuje się odpady budowlane i materiały z odzysku. Ogromny potencjał architektura współczesna zaczyna jednak dostrzegać także w zwykłych śmieciach, które na pozór z budowaniem domu nie mają nic wspólnego...

Studenci z angielskiego uniwersytetu w Brighton pod skrzydłami BBM Architects postawili na terenie swojego kampusu Waste House. Budowa domu wykonanego ze śmieci była efektem ich badań nad architekturą współczesną i wzornictwem. Budynek spełnia wymogi prawa budowlanego, a do jego powstania wykorzystano najrozmaitsze materiały z recyklingu, od szczoteczek do zębów po pudełka po płytach DVD.

Z kolei amerykański artysta Gregory Kloehn, który już wcześniej budował lokale dla bezdomnych z zastosowaniem recyklingu, zaadaptował na własne potrzeby mieszkalne kontener na śmieci. Oglądając z zewnątrz ten niezwykły dom, trudno jest uwierzyć, że skrywa solidne, drewniane podłogi czy granitowe blaty. Miniprzestrzeń przypomina funkcjonalnie urządzoną kawalerkę z kuchnią, sypialnią, toaletą, a nawet barkiem i elektrycznym grillem.
Również w Polsce powstają domy ze śmieci. Słynnym już przykładem jest budowa w Mierzeszynie pod Gdańskiem, gdzie wznosi się konstrukcja z puszek i wypełnionych gliną opon. Ponieważ polskie prawo przewiduje budowę domu wyłącznie z materiałów budowlanych, warunkiem otrzymania pozwolenia było wykonanie drewnianego szkieletu zabudowy.

Przetwarzanie i całościowe wykorzystywanie śmieci to niemałe wyzwanie i nowa gałąź architektury współczesnej. Nie chodzi bynajmniej o ideę budowy domu o najniższym możliwym standardzie, rodem ze slumsów. Budynki ze śmieci są nowoczesne, wyposaża się je w źródła energii, np. panele słoneczne, oczyszczalnie ścieków czy systemy wentylacyjne i odzysku ciepła. Poza tym ich wzornictwo nie pozostawia nic do życzenia, a nawet potrafi zachwycać. Ba, są tacy, którzy zapłacą za to, by spędzić w domach ze śmieci nieco czasu.

Na jednej z brazylijskich plaż urugwajski artysta Jaime zainicjował budowę domu z butelek oraz elementów ceramicznych i odpadów pochodzących z rozbiórek okolicznych budynków. Obecnie obiekt jest przeznaczony pod wynajem (maksymalnie siedmiu osobom) i stanowi niemałą atrakcję turystyczną. Dom w Cabana Floripa to przykład architektury współczesnej kierowanej fantazją, rządzonej nieszablonową kompozycją barw i kształtów. Nie brakuje mu też wygód, takich jak klimatyzacja, telewizja czy dostęp do internetu.

Domy ze śmieci są oryginalne, nowoczesne i ponad wszystko pozostają w zgodzie z naturą. Z założenia są samowystarczalne, co znacznie obniża wydatki związane z ich utrzymaniem. Na razie to wciąż pojedyncze projekty fanów ekobudownictwa, jednak faktem jest, że obecnie budowa domu coraz częściej opiera się na materiałach z recyklingu, a architektura współczesna patrzy na domy ze śmieci coraz przychylniejszym okiem.