Dom blisko linii wysokiego napięcia - czy to możliwe?

Wzrost cen działek i kosztów budowy z ostatnich kilku lat sprawia, że niektóre osoby poszukują gruntów posiadających swoiste defekty. Chodzi oczywiście o ograniczenie kosztów wybudowania domu. Przykładem wspomnianych "defektów" może być brak pobliskiej sieci kanalizacyjnej, wymóg ustanowienia służebności drogi koniecznej lub bliskość linii wysokiego napięcia. Eksperci portalu RynekPierwotny.pl postanowili przeanalizować ten ostatni aspekt, gdyż stosunkowo często pojawiają się pytania, czy można zlokalizować dom niedaleko linii energetycznych. Okazuje się, że przepisy regulujące odległość linii wysokiego napięcia od domów są dość skomplikowane. To oznacza, że w ciągu 50 lat zmieniło się sporo.

Do 1975 roku nie było dokładniejszych regulacji

Elektryfikacja Polski przebiegała stosunkowo późno, co tłumaczy, dlaczego do 1975 r. nie obowiązywały przepisy zabraniające skrzyżowań i zbliżeń linii elektroenergetycznych z budynkami. Regulacje sprzed 1975 r. przewidywały jedynie pewne dodatkowe wymagania dla linii przebiegającej blisko budynku. Dopiero późniejsza norma PN-75/E-05100 wprowadziła zakaz skrzyżowań linii o napięciu 220 kV i 400 kV oraz budynków mieszkalnych i przemysłowych, w których na stałe przebywają ludzie, a także odpowiednie limity odległości od budynków.

Aktualnie podczas projektowania linii elektroenergetycznych obowiązują przepisy Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2019 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. 2019 poz. 2448). Na ich podstawie odległość projektowanej linii od siedzib ludzkich jest ustalana indywidualnie - z uwzględnieniem konfiguracji linii oraz jej wysokości nad terenem. Przepisy rozporządzenia z dnia 17 grudnia 2019 r. wyznaczają dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych tylko dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności.

Nie można również zapominać o obowiązujących normach technicznych. Wymagania dla linii wysokiego napięcia są zawarte w normach technicznych serii PN-EN 50341 - między innymi w normie PN-EN 50341-1:2013-03 "Elektroenergetyczne linie napowietrzne prądu przemiennego powyżej 1 kV - część 1: Wymagania ogólne. Specyfikacje wspólne". Jednakże, normy PN-EN 50341-1:2013-03 nie stanowią źródła prawa, a ich stosowanie jest dobrowolne (zobacz: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 20 października 2021 r. - II SA/Gd 364/21 oraz art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji - Dz.U. 2002 nr 169 poz. 1386).

Z punktu widzenia prywatnych inwestorów, ważniejsze mogą być jednak przepisy określające strefy ochronne wokół istniejących linii elektroenergetycznych. W przypadku gruntów, na których możliwa jest zabudowa zastosowanie znajduje:

• paragraf 77 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 1997, nr 129, poz. 844);
• paragraf 55 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. 2003, nr 47, poz. 401)

Pierwszy z wymienionych przepisów wskazuje, że materiały budowlane powinny być składowane w ustalonej minimalnej odległości od skrajnych przewodów linii elektrycznych, czyli:

• od linii niskiego napięcia - 2 metry w poziomie
• od linii wysokiego napięcia do 15 kV - 5 metrów
• od linii wysokiego napięcia do 30 kV - 10 metrów
• od linii wysokiego napięcia powyżej 30 kV - 15 metrów

Z kolei paragraf 55 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. wskazuje, że nie można sytuować stanowisk pracy, składowisk wyrobów i materiałów lub maszyn i urządzeń budowlanych w odległości mniejszej (w poziomie) od skrajnych przewodów niż:

• dla linii o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV - 3 metry
• dla linii o napięciu znamionowym od 1 kV do 15 kV włącznie - 5 metrów
• dla linii o napięciu znamionowym od 15 kV do 30 kV włącznie - 10 metrów
• dla linii o napięciu znamionowym od 30 kV do 110 kV włącznie - 15 metrów
• dla linii o napięciu znamionowym powyżej 110 kV - 30 metrów

Analizowane przepisy skutecznie uniemożliwiają prowadzenie robót budowlanych w zbyt bliskiej odległości od linii wysokiego napięcia, o czym świadczy na przykład Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 6 czerwca 2013 r. (sygnatura akt: I ACa 85/13). To orzeczenie wskazuje, że w strefie ochronnej wyznaczonej przez paragraf 55 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. nie jest możliwe prowadzenie robót budowlanych, gdyż one zawsze wiążą się z sytuowaniem w miejscu budowy stanowisk pracy, składowisk wyrobów i materiałów oraz maszyn i urządzeń budowlanych.

Autor: Andrzej Prajsnar, ekspert portalu RynekPierwotny.pl