Czyste ciepło. Jak ogrzać dom nie powodując smogu?

Smog to pyły i gazy, które pochodzą ze spalania węgla w piecach, ze spalin samochodowych czy z zakładów przemysłowych. Wyróżnia się dwa rodzaje smogu: klasyczny (londyński) oraz smog fotochemiczny (utleniający).
• Smog klasyczny, inaczej kwaśny lub londyński, występuje przede wszystkim od listopada do lutego w umiarkowanej strefie klimatycznej – tam, gdzie domostwa ogrzewane są przez spalanie węgla lub innych paliw stałych.
• Smog fototechniczny obserwuje się w miesiącach letnich – unosi się podczas słonecznych dni, gdy temperatura powietrza jest wysoka (między 25 a 35 st. C) i na ulicach panuje duży ruch. Ten rodzaj smogu występuje w wielu miejscach na świecie, np. w Atenach (Grecja), Meksyku (Meksyk), Santiago (Chile), Pekinie (Chiny), Tokio (Japonia), Rzymie (Włochy), a w Polsce m.in. w Krakowie.
Według Światowej Organizacji Zdrowia ok. 3 mln osób na świecie umiera przedwcześnie właśnie z powodu zanieczyszczenia powietrza. Każdego roku w Polsce umiera przedwcześnie 45 tys. osób z powodu chorób związanych z zanieczyszczeniem powietrza.

To, czym i jak ogrzewamy nasze domy, ma kolosalne znaczenia dla czystości powietrza nie tylko w pomieszczeniach, ale i na zewnątrz. To właśnie rodzaj paliwa, które wybieramy do kotłów, jak i same urządzenia mogą powodować, że wdychamy trujące powietrze.
Już na etapie budowy domu czy jego remontu musimy się zdecydować, jak będziemy go ogrzewać. Przy podejmowaniu decyzji bierzemy zwykle pod uwagę dwie kwestie: jakie mamy opcje dostępu źródeł energii (prąd czy gaz) oraz jakie są koszty eksploatacji urządzenia grzewczego. Nie możemy zapomnieć o trzeciej kwestii: czy ogrzewając dom, nie przyczynimy się do zanieczyszczania powietrza, a co za tym idzie – do niszczenia zdrowia własnego i sąsiadów.

W niektórych województwach zostały wprowadzone, a w innych są systematycznie wprowadzane uchwały antysmogowe. Zostały w nich określone urządzenia grzewcze, które dopuszcza się do stosowania, jak i rodzaje paliw, których używanie jest zakazane. Np. na Mazowszu i w Małopolsce wszystkie nowo instalowane kotły i kominki muszą spełniać unijne normy tak zwanego ekoprojektu. W Krakowie już od września 2019 r. uchwała antysmogowa zakaże spalania węgla i drewna w kotłach, piecach i kominkach. Wolno będzie wykorzystywać do ogrzewania domu gaz, lekki olej opałowy czy pompy ciepła. W wielu miejscach kotły na paliwa stałe, które spełniają najwyższe standardy, będą mogły być instalowane pod warunkiem, że w budynku nie ma możliwości podłączenia do sieci gazowej lub ciepłowniczej.

Jeśli mamy dostęp do gazu, to oznacza, że jesteśmy szczęściarzami i powinniśmy wybrać ogrzewanie z kotłów gazowych. Takie ogrzewanie może być naprawdę ekonomiczne i nie wymaga obsługi (jak w kotłach na paliwa stałe, gdzie trzeba np. co jakiś czas dorzucać węgla lub drewna). Dozowanie paliwa i poprawność kotła gazowego są kontrolowane w pełni automatycznie.
Najlepiej zdecydować się na kocioł kondensacyjny. Wykorzystuje on gaz najbardziej efektywnie – dostarcza maksymalne ilości ciepła, co pozwoli zaoszczędzić nam trochę pieniędzy. Dostępne są także kotły kondensacyjne dwufunkcyjne (dostarczają ciepłą wodę do łazienki i kuchni). Jeśli potrzebujemy jeszcze więcej wody, to wybór może paść na kocioł jednofunkcyjny z zasobnikiem. Jeżeli decydujemy się na ogrzewanie gazowe, to musimy pamiętać o regularnej konserwacji urządzenia. To zapewni jego bezawaryjność przez długi czas.

Sporo działek w naszym kraju nie ma jednak dostępu do przyłącza gazowego. Zawsze można wybrać ogrzewania elektryczne, ale jest ono drogie. Innym rozwiązaniem są tzw. pompy ciepła. Wykorzystują ciepło z ziemi (pompy gruntowe) lub z powietrza (powietrzne). Dzięki temu z jednej jednostki elektrycznej potrafią wytworzyć nawet 4-5 jednostek energii cieplnej, które wykorzystywane są do ogrzewania pomieszczeń lub podgrzania wody użytkowej. Pompa korzysta z energii elektrycznej w bardzo ograniczonym zakresie, a to przekłada się na niskie rachunki. Najnowsze pompy pracują efektywnie nawet przy kilkunastostopniowym mrozie. Jeżeli mróz jest większy, to włącza się wbudowana grzałka elektryczna. Takie sytuacje nie zdarzają się jednak często, więc rachunki za prąd nie są wcale tak wysokie. Instalacja pompy ciepła jest na starcie kosztowna, natomiast powietrznej znacznie tańsza.

To, jakie wybierzemy ogrzewanie dla naszego domu, jest oczywiście kwestią indywidualną. Jednak mając na względzie aspekt zdrowotny, raczej powinniśmy się skłaniać ku rozwiązaniom, które nie zanieczyszczają powietrza. Nawet jeśli grzanie paliwem typu węgiel może wydawać się tańsze, to zdrowie jest przecież o wiele ważniejsze.