Czy tzw. wielka płyta rzeczywiście jest niewiele warta?

Bloki z czasów PRL – czy tego chcemy, czy nie – zaspokajają potrzeby mieszkaniowe ogromnej części naszego społeczeństwa i raczej prędko nie znikną z polskiego krajobrazu, mimo obaw o ich wytrzymałość. W tym kontekście warto wskazać na udane przykłady modernizacji wielkiej płyty, których podjęto się za granicą.

Nawet 12 mln Polaków żyje w blokach z minionej epoki. Wielka płyta ma wiele wad. Narzeka się na niską jakość wykonania, złe rozplanowanie pomieszczeń, brak wielu funkcjonalności, nudną architekturę i estetykę, braki w zakresie bezpieczeństwa czy energooszczędności budynków. Są też poważne obawy o to, jak długo wielka płyta jeszcze postoi – choć mimo alarmistycznych sygnałów zdania ekspertów w tej sprawie są podzielone.

Wielka płyta na cenzurowanym

Lista zastrzeżeń jest długa, a jednak Polacy wcale nie odwrócili się od bloków. Na rynku wtórnym to właśnie mieszkania w tych budynkach mają największe wzięcie. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że są tanie - tańsze nawet o 1000 zł/mkw. w stosunku do średnich cenowych. To jednak tylko część prawdy, bowiem bloki mają również swoje zalety.

Z rynkiem pierwotnym, zwłaszcza tym oferowanym w MDM, wygrywają przede wszystkim pod względem lokalizacji. Niejednokrotnie wielka płyta znajduje się w centrach miast, co sprawia, że nawet z inwestycyjnego punktu widzenia jest atrakcyjna. Warto wspomnieć choćby, że we Wrocławiu mieszkania w blokach na Starym Mieście potrafią kosztować nawet 7-8 tys. za metr kwadratowy.

Inna zaleta blokowisk to funkcjonalność rozumiana jako dobre skomunikowanie z resztą miasta i dostęp do instytucji i usług. Tego wszystkiego brak często na nowych osiedlach. Komunistyczni planiści dbali o to, by każde blokowisko miało swoją szkołę, przychodnię, tereny zielone, sklepy itp.

Dziś docenia się te elementy, zwłaszcza że część mieszkań z rynku pierwotnego wyrasta w szczerym polu, gdzie brakuje nie tylko linii autobusowych, ale dosłownie wszystkiego.

Bloki zmieniają się na lepsze

Polskie blokowiska z czasów PRL sukcesywnie się modernizują. Spółdzielnie mieszkaniowe ocieplają budynki i odnawiają elewacje. Często bloki nie są już szare i ponure - stają się przyjemniejsze dla oka. Próbuje się też nadrabiać wiele innych rozwiązań stosowanych w nowym budownictwie. By zwiększyć funkcjonalność, dobudowuje się balkony. Zdarza się, że na osiedlach pojawia się monitoring, parkingi odgrodzone szlabanami itp.

Oczywiście to tylko namiastki tzw. osiedli zamkniętych, ale mimo wszystko zwiększają one funkcjonalność budownictwa z wielkiej płyty. Współcześnie też coraz częściej niektóre - najciekawsze przykłady - uznaje się za zabytki i poddaje je modernizacji. Tak właśnie dzieje się m.in. we Wrocławiu, gdzie rusza modernizacja budynków z lat 60. na placu Grunwaldzkim. Tzw. sedesowce (od charakterystycznego kształtu okien) zwane „wrocławskim Manhattanem” jeszcze w tym roku przejdą gruntowny remont.

Przykłady z zagranicy pokazują, że bardzo wiele. W Niemczech, w 2001 roku rząd przyjął program modernizacji bloków, głównie z dawnej NRD. By zwiększyć ich funkcjonalność i atrakcyjność, doklejano metalowe konstrukcje z zewnątrz, przebijano stropy i aranżowano mieszkania dwupoziomowe. W ramach zwiększania funkcjonalności i estetyki pojawiały się również tarasy na dachach. Za przykład udanej modernizacji może służyć m.in. osiedle Sachsendorf- Maslow w Cottbus. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych materiałów elewacyjnych – elementów ze stali i szkła, oraz ciekawej kolorystyki udało się uzyskać bardzo atrakcyjny efekt.

We Francji już w 1989 roku opracowano cały system modernizacji wielkiej płyty - Epal d’Harc. Zaprojektowano m.in. metalowe dobudówki do elewacji, dzięki którym udało się aranżować apartamenty dwupoziomowe, ogrody zimowe, loggie. W czeskim Brnie w ramach modernizacji wielkiej płyty pojawiły się na przykład dwuspadowe dachy, nowe elewacje i balkony, co zmieniło całkowicie wygląd budynków.

Polska wielka płyta dziś, choć nie przechodzi jeszcze tak odważnych przemian, walczy o podniesienie standardu. Czy doczekamy się nowatorskich programów, pomysłów modernizacyjnych? Na pewno byłoby to korzystne tak dla estetyki i funkcjonalności przestrzeni miejskich, jak dla właścicieli mieszkań w tych obiektach.

Autor: Teresa Michniak, WGN Nieruchomości