Co zrobić ze zużytymi sprzętami AGD? Kłopotliwe elektrośmieci

Nazwa elektrośmieci odnosi się do wielu przedmiotów, z którymi mamy do czynienia na co dzień. To niesprawne komputery, tablety, komórki, smartfony, zużyte odkurzacze, pralki, lodówki, zmywarki, zepsute samochodziki zdalnie sterowane, kolejki elektryczne. To także ekspresy do kawy, suszarki, golarki, zegarki, wagi, świetlówki. Jeżeli są sprawne i wykorzystywane, nie stanowią problemu. Ten zaczyna się dopiero wówczas, gdy musimy się sprzętu pozbyć. Zbyt często wyrzucamy go pokątnie zapominając, że od stycznia 2016 r. obowiązuje w Polsce nowa ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, która nakazuje recykling tego typu odpadów – dla dobra nas wszystkich.

Według raportu przygotowanego przez CECED Polska, Związek Pracodawców AGD na jedno gospodarstwo domowe w Polsce przypada średnio 5 sztuk dużego AGD oraz 10 sztuk małego AGD. Około 10 mln pralek, zmywarek, piekarników itp. to sprzęt liczący więcej niż 10 lat, czyli taki, który jest już nieprzydatny lub lada moment przestanie być sprawny. Jeżeli uwzględnimy stare komputery, laptopy, komórki i cały osprzęt: myszki, kable, klawiatury i oczywiście małe AGD to robi nam się poważna sterta. Poważna, bo zagrażająca środowisku, ale i z ogromnym potencjałem. Elektrośmieci uznawane są bowiem za kopalnię surowców, które poddane procesowi recyklingu i odzyskiwania mogą zostać powtórnie wykorzystane.

Wspomniana ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym nakłada obowiązek zbierania, odzysku i recyklingu. Obowiązek ten dotyczy zarówno producentów sprzętu elektronicznego, elektrycznego, dystrybutorów, importerów, jak i użytkowników. Każdy z nas do punktów zbiórki śmieci powinien oddać elektrośmieci o łącznej wadze odpowiadającej 2/3 wagi zakupionego przez nas nowego sprzętu. Przy czym w 2021 r. każdy z nas powinien zebrać przynajmniej 10 kg takich śmieci. Wydałoby się, że to nic trudnego, zważywszy, że producenci dbają o to, by sprzęt elektroniczny i elektryczny "żył" krótko (2 lata komórki, smartfony, od 5 do 10 lat duże AGD). A jednak. W 2012 r. na jednego mieszkańca Polski przypadło zaledwie 4 kg zebranych elektrośmieci.

Stary zużyty sprzęt często przechowywany jest w różnych zakamarkach domu. Trzymamy je czasami z sentymentu, z przekonania, że może jeszcze się przyda. Ale też dlatego, że często nie wiemy, co z takimi śmieciami zrobić. Jeśli elektrośmieci lądują w zwykłych pojemnikach na śmieci albo na dzikich wysypiskach w szczerym polu lub w lesie, musimy się liczyć z surową karą. Za wyrzucenie elektrośmieci do zwykłego pojemnika grozi kara grzywny w wysokości od 500 zł do nawet 5000 zł.
Konsekwencje takiego działania trudno jednak przeliczać wyłącznie na pieniądze. Zawierające liczne trujące substancje: rtęć, chrom, brom, kadm, azbest, elektrośmieci trują nas wszystkich.

O tym czy dane urządzenie należy potraktować jako stanowiący zagrożenie elektrośmieć, mówi nam umieszczona na jego opakowaniu etykieta. To symbol przekreślonego kontenera na odpady. Jeżeli spotkamy się z takim oznaczeniem, to zużyte urządzenie musi zostać oddane do odpowiedniego punktu przeznaczonego do zbierania takich śmieci. W ramach zakupu nowego urządzenia możemy w sklepie pozostawić sprzęt stary, pod warunkiem, że jest tego samego typu, który kupujemy (np. telewizor za telewizor) i niestety tylko w takiej liczbie, jaką kupujemy.

Niesprawny sprzęt elektroniczny i elektryczny możemy również zanieść do punktu napraw AGD/RTV, gdzie pochodzące z niego części zostaną ponownie wykorzystane. Jednak punkt napraw nie prowadzi skupu, więc nie możemy mieć stuprocentowej gwarancji, że zostanie przyjęty.
Bezpłatnie i w dowolnej liczbie elektrośmieci można oddać w punktach zbierania zużytego sprzętu elektronicznego i elektrycznego. Ich wykaz znajdziemy na stronie www.elektroeko.pl.

Problem zużytego sprzętu we własnym zakresie rozwiązują także urzędy gminne. Program „Moje miasto bez elektrośmieci” umożliwia mieszkańcom gmin łatwe pozbycie się zalegających urządzeń. W różnych punktach miasta, które przystąpiło do programu, dostępne są specjalne pojemniki na elektrośmieci. Możliwy jest też bezpłatny odbiór dużego AGD bezpośrednio z domu. O tym, czy gmina uczestniczy w programie, dowiemy się ze strony internetowej.

To jednak nie wszystkie możliwości. Odbiorem elektrośmieci zajmują się także wyspecjalizowane firmy, które zlegające, uszkodzone i niepotrzebne urządzenia odbiorą bezpłatnie albo – co bardziej prawdopodobne - odpłatnie.