Budowa domu pasywnego. Czy to się w ogóle opłaca?

Budownictwo pasywne rządzi się jeszcze bardziej rygorystycznymi prawami niż energooszczędne. A jednak domy pasywne cieszą się coraz większym uznaniem, a ich projekty realizowane są z rozmachem i świadomie. Jak się miewa budownictwo pasywne w Polsce?

Bałagan w nomenklaturze powoduje, że często terminy pasywności i energooszczędności są używane zamiennie. Mimo że występuje pomiędzy nimi pewne podobieństwo, zdecydowanie nie są to te same rozwiązania. Domy energooszczędne z samej definicji mają za zadanie wpływać na oszczędne gospodarowanie zasobami energetycznymi. Powinny korzystać choćby z jednego alternatywnego źródła energii. Powinny - lecz nie zawsze tak jest. Zużycie energii musi być niskie, ale to tylko ogólnik. Domy energooszczędne powinny być w specjalny sposób projektowane, budowane oraz eksploatowane. Pozornie nieistotne elementy, takie jak wejście do domu czy usytuowanie okien, nabierają kolosalnego znaczenia.

Energooszczędny dom powinien zużywać maksymalnie 70 proc. energii wykorzystywanej w tradycyjnych domach. W domu pasywnym poprzeczka została położona dużo wyżej - zapotrzebowanie na energię standardową nie powinno przekraczać 30 proc. Powyższe dane to oczywiście daleko posunięte ogólniki i uproszczenia. Clou całej sprawy zasadza się na odpowiednim projekcie i wykonawstwie. Projekt domu pasywnego jest bardziej uszczegółowiony, nie można pozwolić sobie w tym przypadku na kompromisy, które są możliwe w projektach domów energooszczędnych.

Początek budownictwu pasywnemu dał dr Wolfgang Feist, który wraz z zespołem opracował koncepcję budynków o bardzo niskim zapotrzebowaniu na ciepło. Standardy opracowane przez niemieckich naukowców zostały wcielone w życie w 1991 r. w Niemczech. Pierwszy budynek pasywny powstał w Darmstadt w dzielnicy Kranichstein, właśnie w Niemczech. Był to dom szeregowy z czterema mieszkaniami. Definicja i rozwiązania oszczędzające energię ukute przez zespół niemieckich specjalistów są stosowane do dziś. Standard energetyczny budynków pasywnych mówi o niewielkim rocznym zużyciu energii - ≤15 kWh/(m² na rok).

W Polsce budownictwo pasywne zaczęło się rozwijać w poprzednim dziesięcioleciu. Pierwszym domem opartym na założeniach pasywnych rozwiązań był budynek postawiony w Smolcu koło Wrocławia. Projekt tego domu został zrealizowany w 2005 roku. W 2004 roku powstał w Polsce Instytut Budownictwa Pasywnego. Jest to instytucja non-profit, która zajmuje się kwestiami związanymi z technologią pasywną. Instytut Budownictwa Pasywnego upowszechnia m.in. wiedzę na temat tego typu rozwiązań oraz odnawialnych źródeł energii. Posiada akredytację PHI do certyfikacji wszelkiego typu budynków pasywnych w Polsce. Zajmuje się również doradztwem związanym z budownictwem pasywnym, opiniowaniem projektów domów pasywnych, jak również współpracą z jednostkami naukowymi i producentami komponentów dla budownictwa pasywnego.

W Polsce domy pasywne nie powstają jak grzyby po deszczu ze względu na wiele czynników. Boom na takie rozwiązania jeszcze nie nadszedł. Wielu inwestorów podchodzi do innowacyjnych rozwiązań raczej nieufnie, jednak wiele niezaprzeczalnych zalet przemawia na korzyść projektowania pasywnych budynków. Z pewnością razem ze wzrostem świadomości na temat korzyści budownictwa pasywnego będzie wzrastało również zapotrzebowanie.

Co więcej, na budowę domu pasywnego można dostać nawet 50 tysięcy złotych dofinansowania z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Podobne dofinansowanie, choć w nieco mniejszym wymiarze, można otrzymać również na inne rodzaje domów, które nie spełniają tak restrykcyjnych norm energooszczędności. Jeżeli chciałbyś dowiedzieć się na ten temat więcej, zapraszamy do lekturytego materiału.

Projekty domów pasywnych można kupić gotowe lub zamówić indywidualnie. Coraz większa liczba biur projektowych i firm ma w ofercie gotowe projekty, które można dostosować do działki i preferencji inwestora. Ich cena jest oczywiście znaczna, zresztą podobnie jak koszty budowy. Domy pasywne muszą spełnić szereg kryteriów już na etapie projektu. Bez odpowiedniego projektu budynek nie będzie spełniał podstawowych założeń. Celem jest maksymalna oszczędność energetyczna.

Konieczne jest, aby budynek pasywny posiadał właściwą izolację cieplną (skutkującą zużyciem energii na poziomie nie wyższym niż 15 kWh/m2/rok). W celu wyeliminowania strat ciepła taki dom musi mieć szczelne ściany. Warstwa termoizolacji powinna mieć co najmniej 40 cm. Materiał również nie może być przypadkowy. Wykorzystuje się rozwiązania wykorzystujące włókna celulozowe, styropian, a także wełnę mineralną. Warstwę termoizolacji stosuje się również do podłogi i dachu.

Projekty domów pasywnych muszą zawierać wytyczne co do usytuowania, rodzaju i wielkości okien. Okna muszą być wyjątkowo szczelne, przeznaczone do domów pasywnych. Zasadą jest, że duże okna umieszcza się w domach pasywnych od strony południowej. Po stronie północnej w projekcie domu pasywnego okna powinny być ograniczone do minimum lub wyeliminowane. Zysk ciepła z przeszkleń powinien wynosić około 40 proc. Prawidłowy montaż okien jest sposobem na wyeliminowanie tzw. mostków cieplnych. Okna muszą być głęboko osadzone, na specjalnej ramie.

Kolejnym ważnym elementem jest wentylacja. Stosowana jest wentylacja z rekuperacją (nawiewno-wywiewna). Od rekuperatora zależy, jaki procent ciepła będzie można odzyskać. Przy odpowiedniej technologii jest to nawet powyżej 80 proc.

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii to dodatkowe wyposażenie domów pasywnych. Warto zainwestować szczególnie w wydajną elektrownię wiatrową. W Polsce wiatry wieją przez większą część roku. Można powiedzieć, że produkcja energii w przypadku zastosowania elektrowni wiatrowych jest niemalże darmowa.

Kolejnym pomysłem są panele słoneczne. W sprzedaży na Polskim rynku są tak zwane panele fotowoltaiczne. Cena wraz z montażem jest w dalszym ciągu wysoka, jednak może się to opłacać w przypadku, jeśli część wytworzonej w ten sposób energii będzie odsprzedana. Oprócz ogniw fotowoltaicznych i siłowni wiatrowych do produkcji energii elektrycznej stosowane są również inne rozwiązania. W budownictwie pasywnym znajdują zastosowania pompy ciepła, kotły na biomasę w grzewczej instalacji, układy hybrydowe oraz wspomniane uprzednio rekuperatory.