Awaria instalacji elektrycznej w domu. Kiedy samemu podjąć się naprawy?

W domach otaczamy się coraz większą liczbą urządzeń i przedmiotów, które wymagają zasilania energią elektryczną. Kiedy budujemy nowy dom, warto zadbać o to, by instalacja elektryczna była bezpieczna i dobrze zabezpieczona przed skutkami awarii. Niezawodność wykonywanych obecnie instalacji jest tak duża, że większość domowników traktuje obecność prądu jak coś naturalnego. Problem pojawia się wtedy, gdy światło gaśnie, a urządzenia podłączone do prądu przestają działać. Nagła przerwa w dostawie prądu może być spowodowana:

• uszkodzeniem sieci elektrycznej,
• przeciążeniem instalacji elektrycznej, w wyniku korzystania z kilku urządzeń o wysokiej mocy,
• modernizacją sieci elektrycznej – ta poprzedzona jest komunikatem o planowanej przerwie w dostawie prądu.

Gdy zabraknie prądu - i nie jest to spowodowane planowaną modernizacją sieci - właściciel nieruchomości powinien ustalić, czy awaria dotyczy wyłącznie jego domu, czy też ma charakter ogólny. Jeżeli awaria występuje w całym sąsiedztwie, należy koniecznie powiadomić pogotowie energetyczne, które jest właścicielem sieci energetycznej. Ogólnokrajowy numer telefonu, pod który należy dzwonić, to numer alarmowy 911. Jeśli mieszkasz na osiedlu, a prądu nie ma tylko w twoim bloku, powiadom administratora budynku – to on po rozpoznaniu problemu ewentualnie zawiadomi pogotowie energetyczne.

W większości przypadków problemem jest przeciążenie instalacji elektrycznej. Aby się przekonać, czy doszło do wybicia bezpiecznika lub wyłącznika prądu - należy otworzyć tablicę rozdzielczą, która jest najważniejszym elementem instalacji elektrycznej w budynku.

Zadaniem tablicy rozdzielczej jest zabezpieczenie całej instalacji oraz umożliwienie sterowania obwodami - włączania ich i wyłączania. Poszczególne obwody wychodzą z rozdzielni, doprowadzając prąd do wybranych urządzeń. Zgodnie z przepisami, w jednym obwodzie powinno się znajdować nie więcej niż dziesięć gniazd lub dwadzieścia punktów oświetleniowych. Urządzenia o dużej mocy, np. przepływowy podgrzewacz wody czy kuchenka elektryczna – powinny mieć oddzielne obwody.

Obwody elektryczne zabezpieczone są bezpiecznikami – w bezpiecznikach topikowych znajduje się cienki drucik, który nagrzewa się podczas przepływu prądu i przy nadmiernym obciążeniu obwodu stapia się, przerywając przepływ prądu. Bezpieczniki automatyczne działają podobnie, lecz nic się w nich nie topi i można je ponownie włączyć po usunięciu uszkodzenia.

Gdy przepływa prąd o wysokim natężeniu, tzn. uruchomisz zbyt wiele odbiorników energii w obwodzie, bezpieczniki zostaną wybite – chroniąc przed przegrzaniem (zwęgleniem) izolacji przewodów, a nawet pożarem. Wyłączniki nadprądowe chronią poszczególne obwody przed skutkami przepływu prądu zwarciowego i przeciążeniowego (np. gdy dojdzie do uszkodzenia urządzenia).

Liczba awarii, które jesteśmy w stanie usunąć samodzielne, jest niestety ograniczona. Nie powinniśmy zabierać się do usterek poważnych - w ten sposób ryzykuje się własne zdrowie. Aby się przekonać, co jest przyczyną braku prądu, należy sprawdzić, czy w skrzynce rozdzielczej wszystko się zgadza. Wybity bezpiecznik topikowy można łatwo wymienić na nowy - te charakteryzują się wartością prądu znamionowego np. 4, 16, 25 A (określa ona górną granicę natężenia prądu, po przekroczeniu której bezpiecznik powinien się przepalić). Używaj bezpieczników z takim samym prądem znamionowym - miej zawsze kilka w zapasie. Uszkodzonych bezpieczników nie wolno naprawiać – np. przez reperowanie przerwanego drucika.

Wymieniając przepalony bezpiecznik, musisz pamiętać, aby przed założeniem nowego koniecznie wyłączyć z sieci wszystkie odbiorniki o dużej mocy. Bezpieczników automatycznych nie trzeba wymieniać, wystarczy jedynie wcisnąć przycisk ponownie do środka.

Opadnięta dźwignia wyłącznika nadprądowego świadczy o wyłączonym obwodzie elektrycznym. Aby włączyć zasilanie, odłącz od prądu kilka urządzeń i przesuń ją do góry. Jeżeli po włączaniu kolejnych urządzeń sytuacja się powtarza i dalej nie ma prądu – mogło dojść do wybicia fazy przy liczniku prądu wskutek uszkodzenia przewodu w ścianie lub urządzenia o dużej mocy. Wtedy konieczna jest wizyta elektryka. Fazę można włączyć dopiero po zlokalizowaniu i usunięciu spięcia w instalacji lub po odłączeniu i naprawnieniu wadliwego urządzenia.

Jeżeli przeciążenia często się powtarzają, należy sprawdzić całą instalację elektryczną – jest to konieczne, gdyż częste spięcia mogą doprowadzić do uszkodzenia instalacji, a nawet pożaru. Pamiętaj, że naprawę lub modernizację instalacji elektrycznej powinno się zlecać tylko uprawnionej osobie. Samodzielne majsterkowanie może skończyć się porażeniem prądem, a nawet utratą zdrowia.

Damian Czernik