Ogrzewanie domu pompą ciepła. Ile to kosztuje?

Zasada działania pompy ciepła

Zasada działania pomp ciepła jest dość prosta. Urządzenie przepompowuje ciepło z obszaru o niskich temperaturach do instalacji grzewczej (w której występuje wyższa temperatura czynnika grzewczego). Obieg powietrza jest odwrotny do „naturalnego” i wymaga zastosowania dodatkowego napędu, który sprawi, że ciepło będzie płynęło od temperatury wyższej do niższej. Dzięki temu temperatura czynnika grzewczego ulega podwyższeniu, co umożliwia wygodne ogrzanie pomieszczeń.

Do napędzenia pompy potrzeba energii elektrycznej. Przyjmujemy, że urządzenie pobiera 1 kWh prądu. Owa wartość wystarczy do otrzymania ok. 2-4 kWh energii z otoczenia. Łączna wartość energii elektrycznej i energii pobranej służy do ogrzania pomieszczeń. Widzimy zatem, że standardowe urządzenie dostarcza więcej ciepła, niż zużywa prądu. Dzięki temu koszty eksploatacji są bardzo małe, a skuteczność wysoka.

Pompy ciepła znajdują zastosowanie zwłaszcza w domach energooszczędnych. Koszty budowy takiego domu są wprawdzie wyższe niż w przypadku domów w technologii tradycyjnej, ale pozwalają na osiągnięcie znaczących oszczędności na późniejszych kosztach eksploatacyjnych.

Przeczytaj więcej o kosztach budowych takiego domu.

Rodzaje pomp ciepła

W ofertach handlowych znajdziesz kilka rodzajów tego typu urządzeń. Głównym kryterium podziału jest sposób pozyskiwania energii cieplnej:

Powietrzna pompa ciepła– dolnym źródłem jest w tym wypadku powietrze. Takie urządzenia cieszą się dużą popularnością z uwagi na łatwość montażu (a co za tym idzie: także atrakcyjny koszt). Niestety, powietrzna pompa ciepła jest najbardziej skuteczna przy dodatnich temperaturach na zewnątrz budynku. Im niższa temperatura na dworze (a tym samym większe zapotrzebowanie na energię cieplną w domu), tym więcej energii elektrycznej potrzeba. Przy bardzo niskich temperaturach urządzenie działa dużo mniej efektywnie. Jest to związane z faktem, że w powietrzu jest coraz mniej ciepła (nawet przy zerowej temperaturze ciepło w powietrzu jest, ale jest go na tyle mało, że pompa ma problem z jego pozyskaniem. Brak ciepła w powietrzu występuje dopiero przy zerze bezwzględnym – temperaturze -273oC).

Większość powietrznych pomp ciepła jest wyposażonych w elektryczną grzałkę, która uruchamia się przy niskich temperaturach zewnętrznych i przywraca sprawność urządzenia. Niestety, takie rozwiązanie wygeneruje wysokie koszty użytkowe i nie będzie miało wiele wspólnego z odnawialnym źródłem ciepła. W naszych warunkach klimatycznych powietrzna pompa ciepła pracuje optymalnie przez większość sezonu grzewczego i generuje odczuwalne oszczędności. Jednak w momencie wystąpienia mroźnych zim jej sprawność spada do minimum. Dlatego przyjmuje się, że urządzenia powietrzne lepiej sprawdzają się w krajach o bardziej przyjaznym klimacie.

Gruntowa pompa ciepła– odznacza się większą wydajnością niż jej powietrzne odpowiedniki, jednak jest trudniejsza w montażu, a koszt zakupu jest znacznie wyższy. Gruntowe pompy ciepła często określa się mianem geotermalnych, bowiem ciepło pochodzi z wód gruntowych bądź bezpośrednio z gruntów podziemnych (solanek). Warto podkreślić, że urządzenie gruntowe jest jedynie w niewielkim stopniu uzależnione od temperatur panujących na zewnątrz. Temperatura w solankach i wodach gruntowych (na głębokości 7-10 m) jest stała. Dzięki temu pompa sprawnie działa przez cały sezon grzewczy. W ofertach producentów znajdziemy pompy z kolektorami poziomymi i pionowymi.

Pompa ciepła - koszty

Załóżmy, że instalacja grzewcza będzie dostosowana do potrzeb niewielkiego domu o powierzchni 120 m2. Najtańsza opcja to pompa powietrze - woda, przeznaczona wyłącznie do podgrzewania wody użytkowej. Łączny koszt jej zakupu i montażu oscyluje wokół 7-10 tys. zł. Niestety urządzenia do ogrzewania pomieszczeń są już znacznie droższe. Za dobrą jakościowo pompę powietrzną z montażem zapłacimy od 20 do 35 tys. zł. Jeszcze droższa będzie wydajna pompa gruntowa. Za urządzenie z kolektorem poziomym zapłacimy od 40 tys. zł w górę. Z kolei pompa ciepła z kolektorem pionowym będzie już kosztowała 50-65 tys. zł (wraz z wykonaniem kompletnego ogrzewania podłogowego).

Sam zakup pompy gruntowej nie stanowi nawet połowy wydatków. Znacznie kosztowniejsze jest wykonanie odwiertów, dostosowanie kotłowni, zasobnik, zestaw instalacyjny dolnego źródła, zestaw instalacyjny do cwu, dodatkowa pompa obiegowa, a także zbiornik buforowy. Warto jednak pamiętać, że geotermalne pompy ciepła charakteryzują się największą wydajnością, a ich żywotność jest szacowana na minimum 25 lat.

Czy warto inwestować w pompę ciepła?

Decyzja o sposobie ogrzewania domu nie jest rzeczą prostą. Trzeba wziąć pod uwagę wszystkie czynniki wpływające na sprawność, wydajność i koszt inwestycji. Nie jesteśmy w stanie jednoznacznie określić, po jakim czasie się ona zwróci. Paradoksalnie, im budynek jest lepiej zaizolowany, tym opłacalność inwestycji jest bardziej wątpliwa. Koszty ogrzewania dobrze zaizolowanego domu nie są zbyt wysokie, a co za tym idzie: inwestycja w pompę będzie się zwracała przez wiele lat. Można jednak przyjąć, że w większości przypadków instalacja zwróci się po 10-15 latach.

Przed podjęciem ostatecznej decyzji zwróć uwagę na korzyści wynikające z montażu pompy ciepła. Pierwszą z nich jest płynna i bezobsługowa praca systemu grzewczego. Pompy utrzymują stałą temperaturę we wszystkich pomieszczeniach i są jednymi z bezpieczniejszych systemów grzewczych. Nie trzeba magazynować opału ani korzystać z instalacji zasilanych łatwopalnym gazem. Energia cieplna jest odnawialna, a jedynym kosztem, który poniesiesz, będzie zasilenie instalacji prądem. Według orientacyjnych obliczeń roczny koszt ogrzewania domu pompą ciepła (powierzchnia użytkowa 155 m2, zapotrzebowanie energetyczne domu 44W/m3) wyniesie ok. 2350 zł. Dla porównania, koszt ogrzewania gazem (z zastosowaniem kotła kondensacyjnego) to 5200 zł bądź 4900 zł (w przypadku kotła olejowego).

Czas zwrotu inwestycji może być długi, dlatego zakup i montaż powinien być dobrze przemyślany i dopasowany do potrzeb wszystkich mieszkańców. Przed podjęciem ostatecznej decyzji warto określić zapotrzebowanie energetyczne domu, ustalić zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową, a także orientacyjny kosztorys inwestycyjny.

W Polsce działa coraz więcej firm specjalizujących się w sprzedaży i montażu pomp ciepła. Ich oferty są zróżnicowane (zarówno pod względem jakości jak i ceny urządzeń), dlatego warto przejrzeć przynajmniej kilka i zapoznać się z wycenami sprzedawców.

W niektórych regionach kraju można liczyć na korzystne dopłaty do inwestycji. Warto zastanowić się nad takim rozwiązaniem. Pierwszą możliwością jest uzyskanie dofinansowania z Funduszu Termomodernizacji i Remontów. W ten sposób masz szansę uzyskać do 16 proc. dofinansowania do kredytu zaciągniętego w Banku Gospodarki Krajowej bądź Banku Ochrony Środowiska. Wielu inwestorów ma też możliwość dofinansowania części inwestycji ze środków gminnych lub powiatowych. Wysokość dofinansowania oraz warunki jego otrzymania zależą od lokalnych ustaleń. Dlatego warto udać się do urzędu gminy bądź starostwa powiatowego i dopytać o wszystkie szczegóły. W niektórych miastach (np. Kraków, Gdańsk, Katowice) można liczyć na zwrot ok. 40 proc. kosztów inwestycji. Tak wysoka kwota dofinansowania sprawia, że zakup pompy staje się bardzo opłacalny.