Budowa dachu: jaka więźba dachowa?

W domach jednorodzinnych najczęściej stosuje się więźbę z drewna. Jest to konstrukcja, która wytrzyma w dobrym stanie kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt lat. Można podzielić ją na cztery rodzaje (ze względu na kształt szkieletu):

• krokwiowa – najprostsza i najczęściej stosowana konstrukcja. Stosuje się ją w sytuacji, gdy rozpiętość ścian zewnętrznych nie przekracza 6 m, a kąt nachylenia połaci dachowej wynosi od 40 do 60o. Najważniejszym elementem nośnym są dwie krokwie połączone w kalenicy. Tego typu więźba - ze względu na wytrzymałość dachu - musi mieć stabilne połączenia krokwi do murłat oraz murłat do konstrukcji budynku.
• jętkowa – stosowana, gdy rozpiętość ścian zewnętrznych przekracza 6 m. Jest wygodną alternatywą dla więźby krokwiowej, która zastosowana na dużym budynku byłaby dość droga. W tego typu więźbie stosuje się tzw. jętki, czyli poziome belki montowane w połowie wysokości krokwi. Dzięki ich wykorzystaniu zwiększa się stabilność więźby, dzięki czemu może być bezpiecznie budowana na większych budynkach.
• płatwiowo-kleszczowa – stosowana, gdy rozpiętość dachu nie przekracza 12 m. Tego typu więźba dachowa opiera się na murłatach oraz dodatkowych płatwiach pośrednich. Poziome płatwie znajdują się w połowie długości krokwi, zwiększając ich stabilność oraz sztywność. Cała więźba zostaje dodatkowo wzmocniona poprzez kleszcze biegnące poziomo pomiędzy płatwiami. Jest to jedna z najstabilniejszych więźb, które można zastosować w domu jednorodzinnym. Niestety dodatkowe słupy podporowe, płetwie i kleszcze sprawiają, że jej cena staje się nieco wyższa.
• z wiązarów kratowych – to stosunkowo nowa konstrukcja stosowana na dachach o większych rozmiarach. Składa się z cieńszych elementów niż więźby tradycyjne i charakteryzuje się bardzo dużą sztywnością. Wiązar kratowy składa się z pasa dolnego oraz z pasów górnych. Pomiędzy nimi znajdują się drewniane słupki, które montuje się pionowo bądź ukośnie. Słupki dzielą powierzchnie pomiędzy więzarami na trójkąty (jest to cecha charakterystyczna tego typu szkieletów). W miejscu oparcia więźby montuje się dodatkowe wzmocnienia, które poprawiają sztywność. Takie rodzaje więźb dachowych składają się z wielu małych elementów, których ręczne wykonanie byłoby bardzo pracochłonne. Dlatego więźba z więzarów kratowych jest przeważnie prefabrykowana i przyjeżdża na miejsce budowy w gotowych elementach. Dzięki temu jesteś w stanie oszczędzić dużo czasu, a także pieniędzy.

Koszty budowy więźby mogą być dość zróżnicowane. W przypadku więźby tradycyjnej musisz zsumować cenę materiału oraz robocizny. Za 1 m3 zaimpregnowanego, wysuszonego drewna jodłowego zapłacisz ok. 600 zł. Z kolei drewno świerkowe i sosnowe będzie wydatkiem rzędu 700-900 zł. Koszt zakupu dobrego jakościowo, zaimpregnowanego drewna modrzewiowego przekroczy kwotę 900 zł. Chcąc obliczyć, ile kosztuje więźba dachowa, musisz wziąć także pod uwagę cenę robocizny. Najniższa stawka cieśli przy montażu dachu dwuspadowego to 15 zł/m2. Przy większej liczbie skosów i bardziej skomplikowanym kształcie dachu cena wzrasta do ok. 30 zł/m2. Stawki najdroższych i najbardziej doświadczonych ekip cieplarskich sięgają do 50 zł/m2. Warto obliczyć koszty własnego dachu, korzystając z kalkulatora.

Przyjmuje się, że więźba prefabrykowana jest znacznie droższa, jednak niekoniecznie musi to być prawda. Cena prefabrykowanego drewna osiąga 1100-1400 zł/m3. Jednak podczas budowy więźby z prefabrykatów wykorzystuje się ok. 30 proc. mniej drewna niż w przypadku tradycyjnej. Mniejsze zużycie materiału przekłada się na obniżenie kosztów. Montaż prefabrykatów może być wliczony w cenę zakupu bądź kosztować ok. 25 zł/m2. Prace powinna wykonać wyspecjalizowana ekipa. Montaż więźby prefabrykowanej na własną rękę będzie się wiązał z utratą gwarancji. Oferty na więźby prefabrykowane i tradycyjne wraz z montażem można otrzymać, wypełniając formularz.

Każda więźba może być wykonana przez cieśli na placu budowy bądź przygotowana w fabryce. Oba te rozwiązania cieszą się dużą popularnością i niosą ze sobą liczne wady oraz zalety.

Materiał na więźbę tradycyjną pozyskuje się z tartaków bądź od wyspecjalizowanych firm. Elementy są docinane i dopasowywane na miejscu, co może być dość czasochłonne. W sposób tradycyjny najczęściej powstają proste więźby krokwiowe i jętkowe, które nie zawierają zbyt wielu elementów. Czas wykonania tego typu więźby zależy od jej rozpiętości, specyfiki projektowej oraz od ekipy. Najistotniejszym atutem tego rozwiązania może być konkurencyjna cena.

Wersja z prefabrykatów niemal w każdym przypadku będzie droższa, charakteryzuje się jednak szybkim montażem. Gotowe elementy są przywiezione na plac budowy (zazwyczaj za transport odpowiada sprzedający). Największą popularnością cieszy się prefabrykowana więźba dachowa z wiązarów kratowych. Jej przygotowanie na placu budowy zajęłoby wiele tygodni i mogłoby pochłonąć wysokie koszty inwestycyjne. Tymczasem gotowe, prefabrykowane elementy są dostępne niemal od ręki. Każda belka zostaje zaimpregnowana metodą ciśnieniową i ma bardzo gładką powierzchnią.

Producenci podkreślają, że żywotność prefabrykatów jest bardzo wysoka. Z pewnością jest to dobre rozwiązanie dla inwestorów, którzy chcą oszczędzić czas. Na wykonanie elementów prefabrykowanych trzeba czekać do dwóch tygodni, a ich montaż nie powinien przekroczyć trzech dni.

Chcąc obliczyć koszt takiej więźby, musisz uwzględnić także możliwość wystąpienia wydatków dodatkowych. Pamiętaj, że większe wiązary nie nadają się do ręcznego zamontowania. Trzeba je montować przy użyciu dźwigu, co może zadecydować o znacznym zwiększeniu kosztów inwestycyjnych.

W Polsce najczęściej wykorzystuje się drewno iglaste: sosnę, jodłę i świerk. Znacznie rzadszym rozwiązaniem jest modrzew oraz dąb (głównie ze względu na aspekt finansowy). Świerk jest odporny na zmienne warunki pogodowe i nie zawiera tak wielu sęków jak sosna, jednak może sprawić trudności podczas impregnacji. Jest bardzo podobny do jodły, ale charakteryzuje się większą zawartością żywic i większą żywotnością. Warto zwrócić na to szczególną uwagę, bowiem w niektórych tartakach zdarza się, że drewno jodłowe jest sprzedawane jako sosnowe. Oba gatunki najłatwiej odróżnić po wadze. Wysuszona jodła jest znacznie lżejsza niż jej sosnowe i świerkowe odpowiedniki.

Czasem zdarza się także, że do produkcji wykorzystuje się modrzew oraz dąb. Są to dwa najodporniejsze gatunki drewna rodzimego, które świetnie radzą sobie w różnych warunkach pogodowych i gwarantują wysoką odporność na obciążenia. Są także odporne na pleśń oraz na ataki szkodników. Jedynym istotnym mankamentem jest ich wyższa cena.

Przed wyborem drewna warto skonsultować się z wykonawcą więźby. Fachowiec będzie miał wiedzę na temat drewna i pomoże ci dopasować produkt do charakterystyki szkieletu dachowego. Zwróć jedynie uwagę na fakt, że klasa drewna nie może być niższa niż przewidziana w projekcie budowlanym. Niestety w większości tartaków nie stosuje się precyzyjnych pomiarów, a drewno zostaje posortowane „na oko”. Z reguły jest też niedosuszone, dlatego warto kupić je odpowiednio wcześniej i wysuszyć na własnej posesji. Optymalna wilgotność drewna na więźbę dachową wynosi od 15 do 20 proc. Zbyt duży poziom wilgoci może wywołać późniejsze wypaczenie drewna, a co za tym idzie, zmniejszenie wytrzymałości całej więźby. Dlatego podczas zakupu drewna cena powinna odgrywać rolę drugorzędną.

Wybór więźby może wydawać się dość trudny. Trzeba zwrócić uwagę na typ szkieletu, sposób montażu, a także na specyfikę zastosowanego drewna. Jednak najważniejsze jest, by stosować się do wytycznych zawartych w projekcie budowlanym. Znajdziesz w nim najważniejsze dane dotyczące więźby. Przed podjęciem ostatecznej decyzji zasięgnij opinii cieśli. Pamiętaj, że cena gra drugorzędną rolę - znacznie ważniejsza jest wytrzymałość więźby i stopień jej zabezpieczenia przed działaniem zmiennych warunków pogodowych.