Czy LED-y niszczą wzrok? Sprawdzamy, ile w tym prawdy

Blue light hazard, czyli ryzyko uszkodzenia siatkówki światłem niebieskim, to najpopularniejszy straszak związany z nowoczesnymi źródłami światła LED. Jest to mit, ponieważ promieniowanie niebieskie wchodzi w skład widma zarówno światła dziennego, jak i światła wytwarzanego sztucznie.

Światło niebieskie jest niezbędne do życia, reguluje zegar biologiczny i procesy zachodzące w organizmie człowieka. Coraz więcej czasu spędzamy w pomieszczeniach oświetlonych sztucznym światłem, dlatego światło niebieskie emitowane przez lampy jest oczywiście niezbędne. Szczególnie dobrze nadają się do tego celu lampy LED - głównie ze względu na dużą elastyczność rozwiązań. Istota problemu leży więc raczej w tym, czy używamy LED-ów wyprodukowanych zgodnie z wymaganiami technicznymi gwarantującymi jakość światła i bezpieczeństwo dla wzroku.

Sedno sprawy

- Jeśli pojawia się problem z negatywnym wpływem lamp LED na wzrok, to polega on na tym, że producent nie dotrzymał wymagań zgodnie z obowiązującym prawem i wprowadził na rynek niebezpieczny produkt – mówi Narcyza Barczak-Araszkiewicz, dyrektor Generalny Związku Producentów Sprzętu Oświetleniowego Pol-Lighting.

* Wszystko, co musisz wiedzieć o LED-ach*

Lampy LED nie zagrażają oczom, jeśli są wykonane zgodnie z normami technicznymi, w tym dotyczącymi bezpieczeństwa fotobiologicznego (PN-EN 62471:2010). Zgodność lamp z tymi wymaganiami chroni wzrok przed wysoką jaskrawością (luminancją) i nadmierną ekspozycją na światło niebieskie. Prawo nakłada na producenta obowiązek spełnienia norm. Przed wprowadzeniem lamp do obrotu wytwórca wykonuje badania laboratoryjne, żeby potwierdzić, że lampy są bezpieczne dla użytkownika. Fakt ten odnotowuje w deklaracji zgodności (deklaracja producenta). Sprzedawcy hurtowi i detaliczni powinni żądać okazania deklaracji zgodności oraz wyników badań laboratoryjnych. Wszystko po to, aby upewnić się co do bezpieczeństwa i deklarowanej jakości lamp.

Konsumencka rzeczywistość

Rynkowa rzeczywistość nie sprzyja konsumentom. W sklepach znajduje się dużo lamp LED niewiadomego pochodzenia. Przeważają marki, które nie są identyfikowane z producentem, co najczęściej oznacza, że pod marką kryją się lampy od różnych producentów i o zróżnicowanej jakości. Przy zakupie lampy LED należy ją dokładnie obejrzeć, a także poprosić sprzedawcę o zaświecenie kilku różnych lamp. Może to pomóc w rozpoznaniu tych, których wysoka jaskrawość wynika ze złej konstrukcji układu optycznego, a często z jego braku. W tego typu rozwiązaniach pojedyncze diody są bezpośrednio widoczne. Światło takiej lampy oślepia, a długookresowa ekspozycja prowadzi do uszkodzenia wzroku.

Nadmierna ilość światła niebieskiego emitowana przez lampy LED może także wynikać z zastosowania złej jakości luminoforu. Wytwarzanie światła barwy białej przez LED odbywa się na zasadzie konwersji luminoforowej, co w uproszczeniu oznacza mieszanie niebieskiego światła diody z żółtym światłem emitowanym przez luminofor. Efekt ten tworzy wrażenie światła białego. Zastosowanie taniego luminoforu o niskiej sprawności powoduje, że zbyt duża część światła niebieskiego wydostaje się z diody. Dobrej jakości luminofor stanowi duży udział w kosztach wytworzenia lampy i wpływa na cenę, za jaką kupujemy LED-y.

Co poradzić?

Jakość i bezpieczeństwo optyczne oświetlenia są ważne dla naszego zdrowia, samopoczucia i wydajności pracy. Warto więc kupować lampy LED dobrej jakości, co najmniej na poziomie gwarantowanym przez obowiązujące przepisy. Jak jednak wybrać lampę LED, skoro jej zgodność z wymaganiami można sprawdzić tylko przy użyciu specjalistycznego sprzętu pomiarowego? W tej sytuacji istotą wyboru staje się zaufanie do doświadczenia i wiarygodności producenta.

O wiarygodność powinni zabiegać też dystrybutorzy, wykorzystując narzędzia, które pozwalają im na sprawdzenie jakości sprzedawanego towaru. Także konsument powinien korzystać z prawa do reklamacji oraz prawa zgłoszenia do organów nadzoru rynku i ochrony konsumenta podejrzenia co do jakości czy bezpieczeństwa zakupionej lampy.